نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 963 )                                                                                       

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )

( قسمــت یازدهـــــم    )

وارثـان پیـامبـران

شب خیز که عاشقان به شب راز کنند

گِرد درِ بــــــامِ دوست پـــــــــرواز کنند

هرجـــــا که دری بُوَد به شب در بندند

الا درِ دوست را که به شب بــــاز کنند

درهای آسمان بسوی عرش هر شب باز است ،

مشتاقانِ دوست با نماز و دعا و راز و نیاز با دوست خلوت کنند

در مناجات های شبانه و سحرگاهی خود ، برای تعجیل در فرج آقا و مولایمان دعا کنید .

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 272 آیه 43 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلاَّ رِجَالًا نُّوحِی إِلَیْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و پیش از تو [هم] جز مردانى که بدیشان وحى مى‏ کردیم گسیل نداشتیم

پس اگر نمى‏ دانید از پژوهندگان کتاب هاى آسمانى جویا شوید

  تفسیـــر ادبی و عرفانی :

این آیت اشارت دارد به این که ؛

علــــمِ شریعـــت ، آموختنی است ،

و بی واسطه ی استــــاد درست نیاید ،

و هرکه پندارد که در علم شریعت ؛

واسطـــــه به کار نیست ؛

او را در دین ، بهره ای نیست !

پس بدان که علم دین سه قسم است :

علم شریعت ، علم طریقت ، علم حقیقت !

علم شریعت ؛ آموختنـی است ،

علم طــریقت ؛ جستنـی است ،

علم حقیقــت ؛ یافتنـــی است !

در باره ی علم شریعت فرمود :

از اهـــــل ذکـــــــــر بپرسیـــد ،

در باره ی علم طریقت فرمود :

دنبــــــــال وسیـلـــــــــه روید ،

در باره ی علم حقیقت فرمود :

ما از خودمان به او آموختیـــم !

پس شریعت به استـــاد حوالـــت داد ،

طریقت را به پیــر و مــراد حوالـــت داد ،

و حقیقــت را با خـــــود حوالــــــت کرد !

چون این سه علم به دست آید ؛

در دل ، نـــــــــوری تابــــــد ؛

که به آن نور ؛ ذات نبوّت بشناسد ،

چون این شنــــــاخت حــــاصــل شود ؛

او را از درگاه نبـــــــوّت ؛

این تشریف تخصیص یابد که :

دانایــــان وارثـــان پیـــــــامبـــــران اند

جامـه دران

مــن خـواستــار جــــام مى از دست دلبـــرم

این راز با کِـــــه گویم و این غــم کجـــــا برم ؟

جــــان باختم به حسرت دیـــدار روى دوست

پــــــروانـــه دور شمـعـــم و اسپنــــــد آذرم

پــرپـر شـــدم ز دورى او ، کنج این قفـــس

ایـــن دام باز گیـــر تا که معلّـــق زنـان پرم

ایــن خــــرقه ملــــوّث و سجـــــّاده ی ریـــــا

 آیــــا شــــــود که بر درِ میخانـــــه بردرم ؟

گــر از سبــــوى عشق ، دهد یار جرعه‏ اى

مستــانــه ،جـــان ز خرقه هستى درآورم

پیرم ؛ ولى به گوشه چشمى جوان شوم

لطفــــى کــــــه از سراچه آفـــاق بگذرم

( دیوان امام خمینی [ره] ص 151 )

تقدیم به دوستداران امام مهدی (عج) و منتظران ظهور :

[ روی عناوین کلیک کنید ]

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 962 )                                                                                       

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )  

( قسمــت دهـــــم )

هجــرت حقیقـی

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 271 آیه 41 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَالَّذِینَ هَاجَرُواْ فِی اللّهِ مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ

لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ لَأَجْرُ الآخِرَةِ أَکْبَرُ لَوْ کَانُواْ یَعْلَمُونَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و کسانى که پس از ستم دیدگى در راه خدا هجرت کرده ‏اند

در این دنیا جاى نیکویى به آنان مى‏ دهیم و اگر بدانند قطعا پاداش آخرت بزرگتر خواهد بود

  تفسیـــر ادبی و عرفانی :

هرکه از اوطانِ غفلت هجـــــــرت کنــد ؛

الطافِ کَـــرَم ، او را به صحبتِ خـود راه دهد ،

و هرکه از خــــود هجـــــــــرت کند ؛

و مساکنـــــت با خـــــــــــود نپسندد ؛

دلِ او مَحـــطِّ  رَحـــــلِ حقیقت گـــــــردد ،

امروز در خلوتِ سُلوتِ ،

(اَنَا جَلِیسُ مَن ذَکَرنِی) [1] بنازد ،

و فـــــــــــردا بر بساطِ انبساطِ ؛

(اَلفُقَراءُ الصَّبُورَ جُلَساءَ اللهُ یَومَ القِیمَةِ) [2] آرام گیرد .

هجرت حقیقی را بدایتی و نهایتی است ،

بدایت آن است که ؛

نهاد وی همه عین فرمان بُرداری گردد ،

بر سبیـــلِ عــــــادت ، نـــــــه بطمـــع مَثُوبَت ،

بلکه مستغرق در عین مشاهدت باشد ،

امّا نهایت هجرت سه چیـــز است :

حرمت در خلـــوت ،

خجــــل بودن از خدمت ،

خود را قاصر دیدن در طاعت !

نوشتـــــه انــــــــد :

سلطان محمود غزنوی در مجلس اُنس ، جز با ایــــــــاز ننشستی ! ندیمان و خاصّان را حسادت برآن داشت تا زمزمه کرده و آهسته زیر لب سخن گفتند ! سلطان از این حسادت و غیرت با خبـــــر بود ، بفرمود تا همه ی خاصّان و ندیمان در یک مجلس حاضر شوند ، سپس قدحی از یاقوت سرخ که ارزش آن معادل خراج یک ولایت بود با سندانی از آهن نزد سلطان آوردند ، سلطان ، وزیر را فرمود : این قــــدح یاقــــوت را بر سندان بزن تا بشکنــــد و خـــــرد شود ! وزیر گفت : زنهـــــــار ! هرچنــد که فرمان سلطان بالاتر است اما من زَهره ی آن را ندارم تا این دلیـری نمودن ! همچنین سایر ندیمان و خاصّان را فرمود ؛ همگی کلاه از سر فرو نهادند و لـــرزه بر نهادشان پدید آمد ! و جرأت آن را نداشتند تا قــــدح یاقــــوت را بشکنند ! پس به ایـــــــــاز اشارت کرد و گفت : ای غلام ؛ این قدح را بر این سندان زن ! ایـــــــــاز بلا تأمل قدح را بر سندان بزد و بشکست و ریز ریز شد ! پس سلطان گفت : از متــــابعت فرمان سلطان تا خلـــوت اُنس هزاران منـــــزل است ! کسی که از فرمان سلطان پرهیـــــــز کنـــــد ! او را چه زَهـــــره تا حدیثِ خلـــــوت کند و شـــرف صحبــــت جویــــــد ؟ !!!

[1] ـ  من همنشین کسی هستم که مرا یاد کند !

[2] ـ  مسکینانِ شکیبا در قیامت همنشینان منند !

محــراب عشــق

جــــز خـــــم ابروى دلبـــــر ، هیــچ محــرابى ندارم

جـــز  غــــم هجــران رویش ، من تب و تــابى ندارم

گفتـــــم انـــــــدر خواب بینم چهره چون آفتــــابش

حسرت  این خواب در دل مــاند ، چون خوابى ندارم

سر نهم بر خاک کویش ، جان دهم در یـــــاد رویش

 ســر چه باشد ؟ جان چه باشد ؟ چیز نایابى ندارم

با کــــه گویم درد دل را ؟ از که جویم راز جــان را ؟

 جــــز تـــو اى جــان ، رازجویى ، دردِ دل یابى ندارم

تشنـه عشق تــو هستم ، بـــاده جان بخش خواهم

هــــرچه بینم جز سَــرابى نیست ، من آبى ندارم

مـــن پریشان حالم از عشق تــــــو و حالى ندارم

مــــن پـــریشــــان گـویم از دست تو آدابى ندارم

( دیوان امام خمینی [ره] ص 149 )

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 961 )                                                                                       

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )

  ( قسمــت نهـــــم     )

عالَـمِ عشـق

   ( جزء چهارد هــم صفحــه 270 آیه 31 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم  

جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ لَهُمْ فِیهَا مَا یَشَآؤُونَ کَذَلِکَ یَجْزِی اللّهُ الْمُتَّقِینَ

   تفسیـــر لفظـــی :

بهشت هاى عدن که در آن داخل مى ‏شوند ، نهر ها از زیر [درختان] آنها روان است

در آن جا هر چــــه بخواهنــــــــــد براى آنان [فراهـــــــــــــم] است‏ ،

خدا این گونه پرهیزگاران را پاداش مى ‏دهد

  تفسیـــر ادبی و عرفانی :

چه زیبــــــــا جـــــــائی ،

چه نیکــــــو ســــــــــرائی ،

که خداوند ، خود می فرماید :

لَنِعــمَ دارُ المُتَّقِیـــنَ

چه خــــــوش جـــــــــائی است ،

که در همه زندگی است ، مرگی نیست !

همه جــــــــوانـــی است ، پیـــــــــری نیست !

همه تن درستـــــی است ، بیمــــــــــــاری نیست !

بنده در آن جاودانی است ، بیـــــرون شـــــدنی نیست !

در هـــــوای بهشت ، سرمـــــا و گرمـــــــا نیست !

آفتــــــــــــــــاب و تـــاریکـــــــــــــی نیست !

سَمـــــوم و زمهـــــــــــریـــر نیست !

خوش نگار ؛ چون روز نوبهــار !

همه بنفشه زار و گلزار !

نسیــــمِ خـــوش و تنِ درســت و دلِ شـــــاد !

به هــرکس به قـدر طاعـــت او نعمــــت و پــــاداش داد ،

و کمال نعمت آن است که ؛ هرگز بریدنی نیست !

و محبت و عنایت حــــقّ آن که فرمایــــد ؛

ما به جفـای بنـــده ، عطای خود را دریـــــــغ نداشتیم ،

دیدیـــــــم آن چــــــه دیدیــــــــم ،

خریدیـــــم آن چه را که پسنــدیـــدیــــم !

عیــب را دیدیـــــــم و با عیـــــــب خریدیـــــــــم !

و مهــــــــر خــــــود را بر او برنداشتیــــم !

ســایـه ی عشـــق

بـــى هــــــواى دوست ، اى جان دلم ، جــانى ندارم

دردمنـــدم ، عــــاشقــــم ، بى دوست ، درمانى ندارم

آتشـــــى از عشق در جانم فکندى ، خـــوش فکندى

مـــن کــــه جـــــز عشق تـــو آغازى و پایـــانى ندارم

عشـــق آوردم در ایـــن میخـــــانه بـــا مشتى قلنـدر

پـــــر گشـــــایم سوى سامـــانى ، که سامانى ندارم

عالـــم عشق است ، هـــــر جـا بنگرى از پست و بالا

ســـــایه عشقــــم کــــه خود پیــــدا و پنهــانى ندارم

هر چه گوید عشق گوید ، هر چه سازد عشق سازد

من چه گویم ، من چه سازم ، من که فرمــانى ندارم

غمــــزه کـردى ، هر چه غیر از عشق را بنیان فکندى

غمــــزه کن بــــر من که غیر از عشق ، بنیـانى ندارم

ســر نهم در کــوى عشقت ، جان دهم در راه عشقت

من چه مى‏گویم که جز عشقت ســر و جـــانى ندارم

عاشقــــم ، جز عشق تو ، در دست من چیزى نباشد

عـــــاشقم ،جــــز عشق تــو  ، بر عشق برهانى ندارم

( دیوان امام خمینی [ره] ص 150 ) 

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 960 )                                                                                    

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )

( قسمــت هشتـــــم )

راه شـریعـت

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 270 آیه 30  ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَ قِیلَ لِلَّذِینَ اتَّقَوْاْ مَاذَا أَنزَلَ رَبُّکُمْ قَالُواْ خَیْرًا لِّلَّذِینَ أَحْسَنُواْ فِی هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ

وَ لَدَارُ الآخِرَةِ خَیْرٌ وَ لَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِینَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و به کسانى که تقوا پیشه کردند گفته شود پروردگارتان چه نازل کرد ؟

مى گویندخوبى براى کسانى که در این دنیا نیکى کردند [پاداش] نیکویى است

و قطعا سراىآخرت بهتر است و چه نیکوست‏ سراى پرهیزگاران

 تفسیـــر ادبی و عرفانی : [ بخش دوم ]

... لِّلَّذِینَ أَحْسَنُواْ فِی هَذِهِ الدُّنْیَـا حَسَنَـةٌ ...

... نیکــوکاران را در دنیـــــا ،

نعمـــــتِ حـــلاوتِ طاعــت ،

و صفایِ وقت و استقامت ،

و زیادتِ توفیق در عبـادت ،

و تحقیــــق در سعادت است ،

گروهی حسنـــه را سرای نیکـــو ،

و منزل پاکِ سادات و بزرگانِ قوم داننـــد ،

یعنی همـــــان کســـانی کــــــه ؛

در طاعــت ، راغــــب ؛

و بر خـــــدمت مواظــــــب بودنــــــــد ،

تا به درجه ی امـــامت و پیشــــوائی رسیدند ،

و از برکات وجـــود آنــــان ،در راه دیــــن ،

پیــــروان و مریــــــدان برخاستند ،

و به چــراغ علــــمِ ایشان ،

به راه شــــریعت و حقیقت رفتند .

...وَ لَدَارُ   الآخِرَةِ خَیْرٌ ...

این جهــــان ؛ دار مشاهـــدت ،

و آخــرت ؛ دار معــــاینت است !

و فرق این دو آن است که ؛

مشاهــده ؛ برخاستنِ مانـــــع ها ؛ 

و عائـــــق ها میان خـــــدا و بنـــده است ،

و معاینـــــه ؛ دیــدارِ عارفان است با حــقّ تعالی ،

امــــــــروز فقـــــــــــــــط مشـاهـــــده ی دل است ،

و فردا هم مشاهده ی دل و هم مشاهده ی چشم ! 

که گفتــــه انـــــد :

معاینـــــه ؛ سه چیــــــز است :

به چشمِ اجــابت ؛ به مُجیب نگریستــــن ، 

به چشــــم انفـــــــراد ؛ فـــــــرد را نگریستن ،

و به چشـــــم حضـــــــور ؛ حاضــــــر را نگریستن !

پس بـــدان کــــه قطعـــــاً ؛

سرای آن جهـــــان بهتــــــر است از سرای این جهان ،

چون در آن ســــــــــــــرا خطـــــــــــری نیست ،

خطر زوال ، خطر زلزله ، خطر طوفان ،

خطر حریــق ، خطر تجاوز و تصرف به زور !

خطـــــــــر فرســـــودگی و ویـــــــــــرانـــــی !

و بالاتــــر و بهتــــــــر از همـــــه این کـــــه ؛

ســـــــرای آن جهــــــــــان ؛  ابـــــــــــــــــــدی ،

 و وصال و دیدار محبوب در آن میسّــــــــر است .

پس ای جوانمــــــــــرد ؛

به دوری از خود ؛ نزدیکیِ او را امیــدوار باش ! و به غیبت از خود ؛ حضــــــور وی را آمـــاده باش !

که خداوند جلَّ و علا ، نــــه از قاصـــــــــدان دور است ، و نه از طالبان (خواهندگان) پنهان ، و نه از مریــــدان غایب !

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 959 )                                                                          

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )

    ( قسمــت هفتـــــم )

نسیـم عشــق

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 270 آیه 30 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم  

وَ قِیلَ لِلَّذِینَ اتَّقَوْاْ مَاذَا أَنزَلَ رَبُّکُمْ قَالُواْ خَیْرًا  لِّلَّذِینَ أَحْسَنُواْ فِی هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ

وَ لَدَارُ  الآخِرَةِ خَیْرٌ وَ لَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِینَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و به کسانى که تقوا پیشه کردند گفته شود پروردگارتان چه نازل کرد ؟

مى گویندخوبى براى کسانى که در این دنیا نیکى کردند [پاداش] نیکویى است

و قطعا سراى آخرت بهتر است و چه نیکوست‏ سراى پرهیزگاران

 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

در این آیت ؛ هم مـــدح است ، هم تهنیت ، هم بشارت .

مدحِ نیکو ، تهنیت به سزا ، بشارتِ تمام ،

مدح آن است که ؛ مؤمنان را به صفت تقوی ستود ،

تهنیت آن است که ؛ آنان را در دنیــــاحسنــــه داد ،

بشـــــارت آن است که ؛ ایشان را در آخـــــــــــرت ،

ســرای پیــــــروزی و مُلکِ جــــاودانی وعـده داد !

و فرمود : نیک جــــائی و ســــرای خوشی است ؛

بهشت های جــاودان بدان نیکوئی ،

و ســــــــــــرایِ بدان پیـــــــــروزی ،

و نعیــــــــــم بدان فـــــــــراخــــی !

آنها را برای کسی ساختیــــــم که ؛

در کـــــــــوی تقــــــــــوی منـــــــزل دارد ،

و ایمانش را به جامه ی پرهیزکاری آراستــــه دارد .

که مصطفی (ص) فرمودند :

ایمـــــان ،برهنـــه است و جامه اش پرهیزکاری است ،

هر مسافری را زادی باید برای سفری که در پیش دارد ،

و مسافـــــر راه حقیقت را توشــه و زاد ؛ تقـــوی است .
 

نمونه ی پرهیزکاران همانا صحابــــه ی پیامبـــر (ص) اند ؛

که در طلب جمــــال دین ، از وطن خویش هجــــــــرت کردند ،

غریبانه ؛ جان و دل خود را از انـــدوه دین و درد اسلام بگداختـــه !

و نهادشان از تیمار مسلمانی بیمــــــار و نحیف گشتـــــــه ،

و بر دوستـــــــیِ خــــــــــــدا و رســــــــــــول (ص) ؛

تـــن ؛ سبیــــــل و جــــــان فـــــــــدا کردند .

نه آنــــــان کـــــــــه ؛

بر مرکب حکومت و ریاست و ثروت و قدرت سوارند ،

ولی در بازکردنِ گره از کار مسلمانان ناتــــوان ،

کــــــــه ؛ گویـــــــــا دردِ دین ندارنـــد !

چه نیکو گفت آن جوانمرد شاعر :

از این مشتی ریاست جویِ رعنا ، هیچ نگشاید

مسلمانی ز سلمان جوی و دردِ دین ز بو دردا !

نسیـم عشــق

بـــه مــــن نگـــر که رخى همچو کهــــربا دارم

دلــــى به ســــوى رخ یـــارِ دلـــربــــــــــا دارم

ز جـــام عشق چشیـــدم شراب صدق و صفـا

 به خــــُمّ میکــــده بـا جـــان و دل ، وفــا دارم

مرا که مستى عشقت ، ز عقل و زهد رهـاند

چــــه ره به مــــدرسه یا مسجد ریــــا دارم ؟

غلام همّت جـــام شـــراب ســـــاقــى بــاش

کــه هر چه هست از آن روى با صفـــــا دارم

نسیم عشــق ، بــــه آن یـــار دلـــربا بـــرگو

ز جــــــاى خیــــــز کـــه مــن درد بى‏ دوا دارم

چـــه رازهــــاست در این خمّ و ساقى و دلبر

 بــــــه جــــان دوست ز درگــــاه کبـــریا دارم

سخن ز تخت سلیمـــان و جـــام جـــم نـزنید

کــــه تــــاج خســــروِ کــِى را منِ گـــــدا دارم

( دیوان امام خمینی [ره] ص 148 ) 

السلام علیک یا مولای یا اباصالح المهدی

این جمعه هم گذشت و نیامدید آقـــا !

شاید ما همچنـــــان سرگـــرم دنیـــا و زنــدگانی خویشیــم

ولی هر روزه برای تعجیل در ظهـــــــــور مبارکتــــــان

دعــــای فــــــرج بر لب داریـــــــم