نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 962 )                                                                                       

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )  

( قسمــت دهـــــم )

هجــرت حقیقـی

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 271 آیه 41 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَالَّذِینَ هَاجَرُواْ فِی اللّهِ مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ

لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ لَأَجْرُ الآخِرَةِ أَکْبَرُ لَوْ کَانُواْ یَعْلَمُونَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و کسانى که پس از ستم دیدگى در راه خدا هجرت کرده ‏اند

در این دنیا جاى نیکویى به آنان مى‏ دهیم و اگر بدانند قطعا پاداش آخرت بزرگتر خواهد بود

  تفسیـــر ادبی و عرفانی :

هرکه از اوطانِ غفلت هجـــــــرت کنــد ؛

الطافِ کَـــرَم ، او را به صحبتِ خـود راه دهد ،

و هرکه از خــــود هجـــــــــرت کند ؛

و مساکنـــــت با خـــــــــــود نپسندد ؛

دلِ او مَحـــطِّ  رَحـــــلِ حقیقت گـــــــردد ،

امروز در خلوتِ سُلوتِ ،

(اَنَا جَلِیسُ مَن ذَکَرنِی) [1] بنازد ،

و فـــــــــــردا بر بساطِ انبساطِ ؛

(اَلفُقَراءُ الصَّبُورَ جُلَساءَ اللهُ یَومَ القِیمَةِ) [2] آرام گیرد .

هجرت حقیقی را بدایتی و نهایتی است ،

بدایت آن است که ؛

نهاد وی همه عین فرمان بُرداری گردد ،

بر سبیـــلِ عــــــادت ، نـــــــه بطمـــع مَثُوبَت ،

بلکه مستغرق در عین مشاهدت باشد ،

امّا نهایت هجرت سه چیـــز است :

حرمت در خلـــوت ،

خجــــل بودن از خدمت ،

خود را قاصر دیدن در طاعت !

نوشتـــــه انــــــــد :

سلطان محمود غزنوی در مجلس اُنس ، جز با ایــــــــاز ننشستی ! ندیمان و خاصّان را حسادت برآن داشت تا زمزمه کرده و آهسته زیر لب سخن گفتند ! سلطان از این حسادت و غیرت با خبـــــر بود ، بفرمود تا همه ی خاصّان و ندیمان در یک مجلس حاضر شوند ، سپس قدحی از یاقوت سرخ که ارزش آن معادل خراج یک ولایت بود با سندانی از آهن نزد سلطان آوردند ، سلطان ، وزیر را فرمود : این قــــدح یاقــــوت را بر سندان بزن تا بشکنــــد و خـــــرد شود ! وزیر گفت : زنهـــــــار ! هرچنــد که فرمان سلطان بالاتر است اما من زَهره ی آن را ندارم تا این دلیـری نمودن ! همچنین سایر ندیمان و خاصّان را فرمود ؛ همگی کلاه از سر فرو نهادند و لـــرزه بر نهادشان پدید آمد ! و جرأت آن را نداشتند تا قــــدح یاقــــوت را بشکنند ! پس به ایـــــــــاز اشارت کرد و گفت : ای غلام ؛ این قدح را بر این سندان زن ! ایـــــــــاز بلا تأمل قدح را بر سندان بزد و بشکست و ریز ریز شد ! پس سلطان گفت : از متــــابعت فرمان سلطان تا خلـــوت اُنس هزاران منـــــزل است ! کسی که از فرمان سلطان پرهیـــــــز کنـــــد ! او را چه زَهـــــره تا حدیثِ خلـــــوت کند و شـــرف صحبــــت جویــــــد ؟ !!!

[1] ـ  من همنشین کسی هستم که مرا یاد کند !

[2] ـ  مسکینانِ شکیبا در قیامت همنشینان منند !

محــراب عشــق

جــــز خـــــم ابروى دلبـــــر ، هیــچ محــرابى ندارم

جـــز  غــــم هجــران رویش ، من تب و تــابى ندارم

گفتـــــم انـــــــدر خواب بینم چهره چون آفتــــابش

حسرت  این خواب در دل مــاند ، چون خوابى ندارم

سر نهم بر خاک کویش ، جان دهم در یـــــاد رویش

 ســر چه باشد ؟ جان چه باشد ؟ چیز نایابى ندارم

با کــــه گویم درد دل را ؟ از که جویم راز جــان را ؟

 جــــز تـــو اى جــان ، رازجویى ، دردِ دل یابى ندارم

تشنـه عشق تــو هستم ، بـــاده جان بخش خواهم

هــــرچه بینم جز سَــرابى نیست ، من آبى ندارم

مـــن پریشان حالم از عشق تــــــو و حالى ندارم

مــــن پـــریشــــان گـویم از دست تو آدابى ندارم

( دیوان امام خمینی [ره] ص 149 )