نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 515 ) 

ســوره 3 : آل عمران  ( مدنی ـ 200 آیه دارد ـ جزء سوم ـ صفحه 50 )

( قسمت نهـم )

 بهـای بهشـت

( جزء سوم صفحه 51)

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم 

14 ـزُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء

وَالْبَنِینَ  وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ

وَالْخَیْلِ  الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ  الدُّنْیَا

وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ 

تفسیر لفظی :

مردم را برآراستند به دوستی خواهش ها وآرزوها از زنان و پسران و قنطارهای پر از زر و سیم

و اسبان زیبا و نشان دار و نیکو رنگ ، و چهار پایان و کشت زار ، این است برخورداری

از کالای این جهان ، و نزد خداوند عاقبت نیک و بازگشت نیکوست .

تفسیر ادبی و عرفانی :

                             مصطفی (ص) فرمود :

چون خداوند بهشت را آفرید ، 

جبرئیل را گفت :

نگاه به این بهشت کن !

و ببین که من چه ساخته ام و آفریده ام ،

و دوستان خود را در آن جا ببین !

جبرئیل رفت و آن بهشت های آراسته

با ناز و نعیم بی نهایت دید ،

و در آن طرب گاه ، در جوار الله 

دوستان و عزیزان را دید !

عرض کـــرد :خــــدایا ؛

هرکس صفت این بهشت ها را بشنود

قصد طاعت دارد ،

که به وسیله آن در ان ها داخل شود ،

لیکن پروردگار عالمیان

هرچه دشواری و رنج بود ،

گرداگرد راه بهشت فراهم ساخت ،

تا هرکه قصد رسیدن به آن دارد ،

آن مرحله ها را بپیماید !

خـدایـــا ؛

من چه دانستم که مـــادرِ شـــادیرنــــــــــــج است !

و زیر ناکامی هـــــــــزار گنــــــج است !

من چه دانستم که صحبت تو مهینه ی قیامت است ،

و عـــزّ وصــال تو ، در ذلّ حیرت است !

جان وجهان کعبه جائی خوش است !

آسایشگاه اولیـــاء و قرارگاه صدّیقـــان است !

اما بادیه ی مردم خوار و جان گداز در پیش دارد !

فرسنگ فرسنگ باید پیمود ،

تا خود کِــــرا جُست !

تا آن راه ها را طی کند ،

و به کعبه ی مـــراد برسد !

عالمی در بادیه مهر تو سرگردان شدند

تا که یابد بر درِ کعبـه قبولت بردبـار ؟

پس چون راه بهشت

بر ناکامی و بی مرادی نهاد ،

جبرئیل را فرمود :

تا چه بینی ؟

جبرئیل آن راه های پرخطر را دید ،

و منزل های ریاضت را مشاهده کرد ،

و دانست که تا آن مجاهدت ها به عمل نیاید ،

به حضرت باری بار نیابد !

چون چنین دید گفت :

بار خـدایــا ؛

نپندارم که از ایشان یک کس وارد بهشت شود !

خداوند فرمود :

این زندان دوزخ را ببین !

تا خشم ما را بینی !

و کیفر ما را بدانی !

جبرئیل دوزخ را با همه ی درکات و عقوبات آن بدید !

عرض کرد : بار خـدایــا ؛

به عزّت و جلالت سوگند ،

که هرکس این دوزخ را ببیند ،

هرگز کاری نکند که در آن وارد شود !

پس خداوند آن چه در دنیا ، لذت ها بود

از زن و فرزند و زر و سیم

و اسب ها و چهارپایان و کشتزارها ،

همه را برشمرد و بر گِرد دوزخ قرار داد ،

و راه رسیدن به آن ها ،

بر مراد هوای نفس نهاد !

تا هرکس در پی هوی و هوس خود رود

عاقبت سر از دوزخ درآوَرَد !

چون جبرئیل راه دوزخ را دید ،

عرض کرد : بار الهــا ؛

گمان نبرم کسی باشد از مردم که به دوزخ نرود !

آن گاه مصطفی (ص) فرمود :

هر دو راه باز است !

روندگان راه سخت و پر مشقت به بهشت روند ،

و شمار آنان اندک است !

و روندگان راه شهوت ها ،

قـــدم در دوزخ نهنــــد !

و شمار آنان بسیار است !

چون راه بهشت ، پر بـــلا و با نشیب و بالا است ،

و راه دوزخ آسان و بر نفس ها و میل ها گران نیست !

و این است که شهید مظلوم بهشتی فرمود :

بهشت را به بهــا بدهند ، به بهانــه ندهند !

شاید این جمعه بیاید شاید

پرده از رخ بگشاید شاید

و امّـــــــا مشکلات مـــــا !

همه مشکلات و گرفتاری های ما

ناشی از غیبت طولانی مولایمــــــان

محبــوب دل هـا و منجی انســان هـا

قائـم آل محمّـد (ص) حضرت امــام مهــدی (عج) است

السلام علیــک

یا اباصــالح المهـــدی

پس برای تعجیــــــــــل در فـــــرج مبارکشان دعا کنیم

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 514 )

ســوره 3 : آل عمران  ( مدنی ـ 200 آیه دارد ـ جزء سوم ـ صفحه 50 )

( قسمت هشتـم )

مراقبـت دل

( جزء سوم صفحه 51)

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم 

10 ـإِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَن تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ

وَ لاَ  أَوْلاَدُهُم مِّنَ اللّهِ شَیْئًا وَأُولَئِکَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ

تفسیر لفظی :

آنان که کافر شدند هرگز مال و فرزندشان به نزد خدا چیزی نباشد و به کار نیاید

 و آن ها همگی آتش افروز دوزخند.

تفسیر ادبی و عرفانی :

خداوند کریم جلیل مهربان است

که مؤمنان را در وعید کافران وعده می دهد

و در مذمّت اینــــان می فرماید :

فردای قیامت مال و فرزند به کارشان نیاید

و ایشان را ســـــود ندارد ،

یعنی مؤمنـــــــان را راست ،

هرگاه حقوق آن را به جای آرند ،

و به وسیله ی آن ها سعادت ابدی جویند ،

که مصطفی (ص) فرمود :

مال صالح برای مرد صالح ، نیکو یاری است ،

و مال برای پرهیزکاری از گناه ، نیکـــو یــــاری است ،

و خداوند فرموده :

آن چه را در این جهان به تو دادیم ،

برای سعادت آن جهان به کار بند ،

و سعادت آن جهان به معرفت خداوند است ،

و آن از روشنائی دل است

و نـــــور دل از چراغ تــــوحیــــــد است ،

و اصل این چراغ ، موهبت الاهی است ،

و مادّه ی سعادت از کارهای تن ،

و طاعات و عبادات از قوّت نفس است ،

و آن از خوراک و پوشاک به دست آید ،

پس مال بدین سبب باعث سعادت است ،

به شرطی که از قدر کفایت نگذرد ،

که سبب طغیـــان است !

چنان که فرمود :

انسان همین که بی نیاز شد ،

طغیــــــان می کند !

نقل شده که یکی از عارفان بزرگ؛

کشت زاری داشت حلال،

که از آن کفایت وی درآمدی ،

یک روز که محصول آن بیاوردند ،

عارف بزرگ مشتی از آن برگرفت ،

و گفت : آن را با توکّل همه ی متوکلان عوض نکنم !

و راز این امر کسی شناسد که

به مراقبـــت دل مشغـــــول باشد ،

و می داند فراغت از کفایت معاش

چه مددی است در راه رفتن به سوی سعادت !

... لَن تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ... 

اگر هرچه خزائن زمین و اموال زمین است

مال کافران باشد ،

و جمله فدای تن خویش کنند !

تا خود را به آن باز خرند ،

و از عذاب خـــدا برهند !

از ایشان پذیرفته نشود !

خواه آن انفاق در راه درویشان باشد ،

و خواه در راه مصالح همگان !

از بهر آن که عبادتِ مالی ، در درجه ی سوم است !

نخست باید عقیدتی صاف باشد ،

پس از آن عبادتِ بدنی ،

سپس عبادتِ مالی است !

و کافران را نه اعتقاد است نه عبادتِ بدنی !

این است که عبادتِ مالی ایشان را سود ندهد !

باز بنــــده ی مؤمن ،

دلی دارد معتقد ،

زبانی دارد موحّد ،

ارکانی دارد متعبّد ،

پس اگر با اعتقادِ دل ،

و ذکرِ زبـــان ،

و تعبّـــد ارکان ،

صدقــــــــه ای دهد ،

یا به وجهی از وجوه خیرات ، خرجی کند ،

اگرچه شُبهَت را در آن مَدخَل بُــوَد !

امید است که چون بدرقـــه ی آن اعتقاد است رَدّ نشود ،

و شگفت آن که ؛ اگر با صفای اعتقاد ،

کارهائی از آدمی خیزد

که از دیـــــوان و مــــــــال برنخیـــــزد ،

باز امیـــــــد ثــــــواب است .

الهـــی ؛

تـــــو معـشــــــوق عارفــــــانــــــــی،

آرزوی مشتــــاقـــــــــــانــــــــــــی،

نیـوشنــــده ی آواز داعیــــانــی،

شـــادکننـده ی دل بنــدگانی،

بخشاینـده ی گنــاهـــانی،

دستگـیـر بی پنــاهـانی،

عـذرپــذیـر عاصیـــانی،

رحیمی و رحمانی،

بنــده نــوازی،

مهــربـانی،

دوستت دارم تــــو خـود میـــــــدانی!

همه مشکلات ما

ناشی از غیبت طولانی مولایمان

محبــوب دل هـا و منجی انســان هـا

قائـم آل محمّـد (ص) حضرت امــام مهــدی (عج) است

پس برای تعجیل در فرج مبارکشان زیاد دعا کنیم

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 513 )

ســوره 3 : آل عمران  ( مدنی ـ 200 آیه دارد ـ جزء سوم ـ صفحه 50 )

( قسمت هفتـم )

بسـاط خـدمت

( جزء سوم صفحه 50 )

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم 

8 ـ رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا

وَ هَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ 

تفسیر لفظی :

خداوندا ؛ دل های ما را تاریک مگردان پس از آن که راه به ما نمودی ،

و ما را از نزد خود رحمت ببخش ، که توئی فراخ بخش .

تفسیر ادبی و عرفانی :

این بدین معنی است که :

               بار خــدایــا ؛

شور دل و زیغ از دل های ما دور دار ،

و ما را بر بســـاط خـــدمـــت پاینـــده بدار ،

و آن چه دهی به فضل و رحمت خویش ده ،

نه جـــزای اعمـــــال و عــوض عبــــــــادات ،

که این ها شایسته ی حضرت جلال تــــو نیست .

عارفی بزرگوار گوید :

                          این آیت مرا خوش افتاد که فرمود ،

چه بسا اعمال بندگان که هَبـــاءً مَنثُـــــوراً شد !

یعنی نیست و نابـــــــود گشت !

تا ما از این اعمــــــال ناپسندیده ،

و طاعات و عبادات ناشایسته باز رهیم !

و یک بارگی دل در فضل و رحمت او بندیم .

الهــــی ؛

نسیمی وزیــد از باغ دوستی،

دل را فـــدا کردیم، 

بوئی یافتیم از خزینه ی دوستی ,

به پادشاهی بر سر عالم ندا کردیم،

برقی از مشـــرق حقیقــت تافت،

آب و گل کم انگاشتیم و رو گیتی بگذاشتیم،

یک نظــــــر کــــــــردی،

در آن یک نظربسوختیم و بگداختیم،

بیفــــــــزای خـــــدایــــــــــا نظـــــری،

و این سوختــــــه را مرهم ساز

و غـــرق شــــده را دریــــاب،

که مَی زده را به مَی درمان کنــــــند!! 

الهــــی ؛

مران کسی راکه خود خواندی ,

ظاهر مکن جرمی را که پوشاندی ,

کریمــــا ؛

میان تـــو و مـــا داور تــــوئی ,

با ما آن کن که خـــــود ســــــزاور آنی ,

نه آن چنــــــــان که ســــــزاوار ماست.

همه مشکلات ما

ناشی از غیبت طولانی مولایمان

محبــوب دل هـا و منجی انســان هـا

قائـم آل محمّـد (ص) حضرت امــام مهــدی (عج) است

پس برای تعجیل در فرج مبارکشان زیاد دعا کنیم

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 512 )

ســوره 3 : آل عمران  ( مدنی ـ 200 آیه دارد ـ جزء سوم ـ صفحه 50 )

( قسمت ششـم )

جمـال حقیقـت

( جزء سوم صفحه 50)

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم 

7 ـ هُوَ الَّذِیَ أَنزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ مِنْهُ آیَاتٌ مُّحْکَمَاتٌ  هُنَّ أُمُّ الْکِتَابِ وَ أُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فی  قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء  الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِیلِهِ وَ مَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ  اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِّنْ  عِندِ رَبِّنَا وَ مَا یَذَّکَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الألْبَابِ 

تفسیر لفظی :

او است خدائی که فرو فرستاد بر تو کتاب که از آن ها آیات استوار و تمام است و که آن ها معظم قرآن و مایه ی دین داران و علم جویان است و دیگر آیه های به ظاهر به هم مانند ، که در حقیقت غیر از یک دگرند . اما کسانی که دل هاشان را کژی و چفتگی (خم) است ، به قصد آشفتگی دین بر پی متشابه روند و جستن تأویل آن با حقیقت مراد خدای از آن بدانند ! در صورتی که هیچ کس جز خداوند و راسخان در علم تأویل آن را ندانند ، که می گویند : خداوندا ؛ به کتاب تو ایمان آوردیم و همه از نزد خدای ما است ، و پند نگیرند جز دارندگان خِرَد .

تفسیر ادبی و عرفانی :

                                خداونـــدقــــرآن را فرو فرستاد که

                         شامل آیه های محکم و متشابه است ،

بعضی دانشمندان و مفسران گفته اند :

آیات محکم آن هائی است که

در لفظ و معنی آن ها اشکال و اختلافی نیست ،

و آن ها واجبات و حدود و حلال و حرام هستند .

و آیات متشابه آن ها است که

ظاهر آن با حقیقت آن مختلف باشد !

برخی دیگر گفته اند :

                            محکمات قرآن ، قصه های پیغمبران است ،

که از نوح (ع) در 24 آیت ،

و از هود (ع)  در 10 آیت،

و از صالح (ع)  در 8 آیت ،

و از لوط (ع)  در 8 آیت ،

و از شعیب (ع)  در 13 آیت است،

و از موسی (ع)  در آیات فراوان ،

و از رسول الله (ص) د ر 24 آیت است .

و متشابهات آن ها است که :

در آن ها ، داستان ها با تعبیر مختلف ذکر شده ،

مانند : مار یا اژدها در مورد عصای موسی ،

بعضی دیگر گفته اند :

                                 محکمات آن است که :

دانشمندان دریافت معنی و تأویل آن دانند ،

ولی متشابهات جز خداوند یکتا نداند ،

مانند : نزول عیسی (ع) و روز رستاخیز

که جز خداوند نداند .

اما فایده متشابهات قرآن آن است که :

تشریفی است برای عالمان

که معانی دقیق از آیات قرآن استخراج می کنند ،

و بدان سبب از عامّه مردم ممتاز می شوند ،

و در آخرت هم به اجر و ثواب می رسند .

پس آیات قرآنی دو قسم است :

یکی ظاهر روشن ، دیگر غامض مشکل !

ظاهر ، جلال شریعت است ،

مشکل ، جمال حقیقت است ،

ظاهر است تا عامّه ی مردم دریابند

و بدان عمل کنند ، و به ناز و نعمت رسند ،

مشکل است تا خواصّ ، با تسلیــم و اقـــــرار به آن ،

به راز ولی نعمت رسند !

و از آن جا که هرجا نعمت و نــاز است ،

تا آن جا که اُنس و راز است ،

بسا نشیب و فراز است ،

خداوند از عزّت و شرف آن حالت ،

پرده ی غمض و اشکال و تشابه از آن بر نگرفت ،

تا هر نامحرمی در آن کوی قدم ننهد ! 

که نه هرکس شایسته ی دانستن رازهای پادشاهان است .

رَو گِـرد سرا پـرده ی اسـرار مگرد

کوشش چه کنی کـه نیستی مرد نبرد

مردی باید ز هــر دو عالم شده فرد

کو جرعه ی دُرد دوستان داند خورد

شاید این جمعه بیاید شاید

پرده از رخ بگشاید شاید

و امّـــــــا مشکلات مـــــا !

همه مشکلات و گرفتاری های ما

ناشی از غیبت طولانی مولایمــــــان

محبــوب دل هـا و منجی انســان هـا

قائـم آل محمّـد (ص) حضرت امــام مهــدی (عج) است

السلام علیــک

یا اباصــالح المهـــدی

پس برای تعجیــــــــــل در فـــــرج مبارکشان دعا کنیم

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 511 )

ســوره 3 : آل عمران  ( مدنی ـ 200 آیه دارد ـ جزء سوم ـ صفحه 50 )

( قسمت پنجـم )

اَحسَـنُ الخـالِقیــن

( جزء سوم صفحه 50)

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم 

6 ـ هُوَ الَّذِی یُصَوِّرُکُمْ فِی الأَرْحَامِ کَیْفَ یَشَاءُ

لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ

تفسیر لفظی :

خداوند است که صورت شما را هرطور بخواهد در رَحِم درست می کند ،

 و جز او خدائی نیست و او توانا و داناست.

تفسیر ادبی و عرفانی :

                                 در این جا سخن از دو چیز است :

                       یکی اثبات صورت آفریدگار

و دیگری بیان قدرت او !

و اظهار نعمت و نهاد منّت

در تقدیر و تصویر خلق به صورت خالق !

که فرمود :

آدم به صورت خــداونـــــد خلـــــق شد !

چه که حــقّ صـــورت و وجــــه تــــابــــان است !

لیکن خلق از دریافت چگونگی و کُنــــه آن ناتــــوان و عاجز !

چنان که خود خلق نماید !

وجــــه و صــــــورت او به خلــــق نماند !

صورت خلق ، فانی و ناچیز شود !

و صورت خداوند با جلال و اکرام و باقی

و با سُبُحات نور و برق های درخشان ،

که اگر حجاب از آن بردارد

از روشنائی و درخشش وی

 آسمان و زمین بسوزد و بریزد !

گر یک نظـرت چنـان که هستی نگـری

نه بت ماند و نه بت پرست و نه جنّ و پری

امّا سخن از تصویر

که خداوند بر آدمیان منّت نهاد

و این صورت کمال و چهره ی جمال ،

که آنان را داد که فرمود :

اَحسَــنَ صُــوَرَکُــم

و این تخصیص از میان همه ی جانوران

به آدمیـــــــان داد !

که جز ایشان را این منزلت نداد ،

و بدین مثابت نرسانید !

هرچند که فرشته ی مقرّب باشد !

چنان که جبرئیل را با آن صورت نیکو ،

که رشک جنان است ، آفرید ،

و اسرافیل را که موکّل عرش عظیم الهی است ،

و نور آفتاب در جنب نور عرش ناپدید است !

نـــــــورانی آفـــــریــــــد ،

ولی نگفت که آن ها را نیکو صورتی دادم !

و در مورد خلق آدمیان ،

اَحسَــنَ الخـالِقِیـــن گفت ،

که او را از خــــاک تیـــره  برکشید !

و بدان منزلت رسانید ،

که خود او را ستـــود !

اَحسَنَ الخالِقِین گفت .

الهــــی ؛

                                      جز از شناخت تو شادی نیست ،

                      و جز از یافت تو زندگانی نه ،

                                                                                           زنده بی تو چون مرده زندانی است ،

و زنده به تو زنده جاودانی است 

الهــــی ؛

                                 گرفتار آن دردم که داروی آنی ،

                             بنده ی آن ثنایم که سزاوار آنی ،

من در تو چه دانم ؟ تو آنی ،

 تو آنی که خود گفتی و چنانکه گفتی آنی ،

تو آنی که مصطفی (ص) گفت :  

من ثنای تو را نتوانم شمرد آن گونه که تو خود بر نفس خویش ثنا گفتی !

اَلحَمدُ لله رَبِّ العالَمِین

سپــاس فقط تــــو راست

 ای اَحسَــنُ الخـالِقِیـــن

همه مشکلات ما

ناشی از غیبت طولانی مولایمان

محبــوب دل هـا و منجی انســان هـا

قائـم آل محمّـد (ص) حضرت امــام مهــدی (عج) است

السلام علیــک

یا اباصــالح المهـــدی

پس برای تعجیل در فرج مبارکشان زیاد دعا کنیم