سفارش تبلیغ
صبا ویژن
منوی اصلی
مطالب پیشین
تدبر در قرآن
آیه قرآن
لینک دوستان
خبرنامه
 
آمار وبلاگ
  • کل بازدید: 1986149
  • بازدید امروز: 243
  • بازدید دیروز: 185
  • تعداد کل پست ها: 1283
  • ****
درباره
محمّـد تــرابـی[962]

روح بلند مدیر وبلاگ خادم قرآن محمد ترابی در اسفند ۱۳۹۸ در ۶۷ سالگی به سوی معشوق شتافت. روحش شاد و یادش گرامی باد. اللهم صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
آرشیو مطالب
*

حدیث

*
لوگوی دوستان
دانشنامه سوره ها
سوره قرآن
کاربردی



 نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 977   )                                                                                   

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )


( قسمــت بیست و پنجــــــم    )


 

اسـاسِ سعــادت

میلاد با سعادت سبط اکبـــر ، نورچشم حیـــــدر ، میوه دل زهـــرای اطهــــر ،

ابامحمّـد حضرت امــــــــــام حسن مجتبــــــی علیه السلام مبارک

 

( جزء چهارد هــم صفحــه 277 آیه 90 )

بسم الله الرحمن الرحیم 

إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَ إِیتَاء ذِی الْقُرْبَى

وَ یَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ


   تفسیـــر لفظـــی :

 

در حقیقت ‏خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مى‏ دهد

و ازکار زشت و ناپسند و ستم باز مى‏ دارد به شما اندرز مى‏ دهد باشد که پندگیرید

 

 

 تفسیـــر ادبی و عرفانی : [بخش دوم]

 

خداوند در این آیت سه اصلِ بزرگِ زندگانیِ اجتماعیِ انسان را ؛

به صورت سه امـــــر به معـــــــروف ذکر فرموده :


عــدل و احســان و دست گیـــــریِ خویشان !

 

عــــــدل ؛ اعتــــــــــدالِ دل است با حـــقّ

احسان ؛ معاملت است بر دیــدارِ حـقّ

و [إِیتَـــــاء ذِی الْقُرْبَى] صـلـــــه ی رَحِــــــــم ،

و دست گیریِ خویشانِ بی بضاعت است .

 

که هر سه ؛ عاملِ مهم و اساسِ سعــــادت

 

و آسایشِ جامعــه ی بشری است .

مصطفی (ص) فرمودند :

احسان آن است که ؛ خـــدا را بپرستی چنان که او را می بینی !

 

و این حدیث شریف ؛

اشارتی است به ملاقاتِ دل با حقّ !

و معــارضــــــه ی سِــــــــــرّ با غیـــب !

و مشــاهــــده ی جــــــــــــــان ،

و شــــــادیِ جـــــــاودان !

 

بدان گونه که بنده در نــورِ مشاهـــدت غـــــرق ،

و نــــــدایِ لطف به جان وی روان است !

 

که گفتـــــه انـــــــد :

آن دیـــده که او را دیــــــد ؛ به دیدنِ جــــز او کَی پردازد ؟

و آن جـــان که با او صحبت یافت ؛ با آب و خـــاک چند سازد ؟

و خـــــــو کرده در حضرت مواصلت ؛ مذلت دوری چنـــــد برتابد ؟

والـــــی بر شهــــر خویش ؛ در غربـــت ، عمر چنــــــــد به سر آرد ؟


[ بارگاه امام حسن مجتبی علیه السلام قبل از تخریب توسط آلِ سعودِ یهود ]


نوشتـــــه انـــــــد کـــــــه :

ابراهیمِ ادهم گفت : در همه ی عمـــــر در دنیـــــا سه شادی به دلــــم رسیــد ، و به آن سه شادی ، نفس خویش را مقهور و مغلوب کردم ؛

1 ـ در شهر انطاکیه برهنه پای و برهنه سر می رفتم ، هرکس به من طعنه ای می زد ، یکی گفت ؛ این بنــده ی گریـــزپـــا است که از خداوندِ خویش گریختـه ! مرا آن سخن خوش آمد ، که به حقیقت چنــــــان بودم ! و با خود گفتم : ای بنده ی گریختــــه ی رمیـــــده ؛ کَی باشد که از درِ آشتـــــــی درآئی ؟

2 ـ درکشتی نشستـــــه بودم ؛ مسخره ای (دلقک) در میان آن جماعت بود ؛ که ساعت به ساعت آمدی و بر قفای من سیلی زدی ، که در میان آن مــــردم ؛ مـــرا از همـــــه حقیـــــــرتـــــــر می دیــــد !

3 ـ در شهر مطیـّــــه سر به زانوی غم نهاده و در وادیِ کم و کاستیِ خود افتـــاده ؛ بی حرمتی بیامد و بنــدِ لُنـگِ دَورِ کمــرِ خود را بگشاد و به سوی من ادرار کرد ! و گفت : بگیـــــر ای شیــــخ ، این گلاب است !

در آن حال ؛ نفس من از حقــــــــارت نیست گشت ! و دلِ من بدان شاد شد !

و آن شادی را از بارگاه کبریائی برای خود سعـــــــــادت یافتم !

 

 

آری ای جوانمــــرد ؛

بزرگان دین همیشه چنیــن بوده اند ؛

که پیوستــــه در قهــــرِ نفسِ خود کوشیده ،  

عیب های مردم را پوشیده ،

و همواره معایب صفات خود دیده اند ،

بدان گونه که خلق پیوستـــه از ایشان در راحت و آسایش ،

و نفسِ ایشـــــان همیشــــــه در رنـــــــــج و محنــــــــت و ســــــــــوزش !



موضوع :


نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 976   )                                                                                    

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )


( قسمــت بیست و چهـــارم    )


حقیقـتِ عـدل


 

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 277 آیه 90 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَ إِیتَاء ذِی الْقُرْبَى

وَ یَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ


   تفسیـــر لفظـــی :

 

در حقیقت ‏خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مى‏ دهد

و ازکار زشت و ناپسند و ستم باز مى‏ دارد به شما اندرز مى‏ دهد باشد که پندگیرید


 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

 

کردگار جهان و جهانیان ، مبانیِ خدمت و پایه ی معاملت با خلق را در این آیت جمع نموده ، و مؤمنان را از اخلاق پسندیده آگاه کرده است ، و به شناختنِ اسبابِ رضایتِ خود گرامی داشته ، و آنان را به نیکو کاری و زندگی سالم با مردم تلقین فرموده است .

 

 

هرچند هر سه قسم امر به معروف ( عدل و احسان و صله رحم )

بر حسب شریعت در این آیت معلوم است ؛

اما از روی حقیقت و به زبان اهل اشارت ، این است که ؛  

خداوند تبــارک و تعالی بنده را به عدل در معاملت می فرماید ،

یعنی معاملت با حق ، معاملت با خلق ، معاملت با نفس !

معاملت با حق ؛ به اقـــــرار و اعتـــــــــراف است .

معاملت با خلق ؛ به انصــــــــــــــــاف است .

معاملت با نفس ؛ به خــلافِ خواستِ او رفتـار کردن است !

 

به بیــــان دیگــــــــــر :

با حق ؛ موافقــت باید ،

با خلق ؛ مناصحت باید ،

با نفس ؛ مخالفت باید !

معنی موافقـــت با حـــق ؛

استقبــــــالِ حکــــــمِ حــــــقّ است ،

معنی منــاصحـت با خلق ؛

گفتار نیک و رفتـار نیک با مردم ، و همت و عزم و انصـــــــاف است ،

که بــــــارِ خود را بر آنها ننهد ،  

عیب آنان را بپوشاند ،

و در هرحال که مردم را بیند ،  

رحم و شفقت از آنان باز نگیرد ،

و نیکیِ خود را از آنان دریغ مدارد ،  

پیـــــــران را حرمت دارد ،  

جوانـــــان را گـــرامی و به کودکان رحمـت نماید .


و امّا حقیقتِ عدل در معامله ی با نفس آن است که ؛

نفس را از آن چه باعث هلاکت و فســـــــــاد او است منـــــــــع کند .



موضوع :


نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 975   )                                                                                    

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )


( قسمــت بیست و سوم    )


نعمـت و نقمـت


 

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 276 آیه 83 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ یُنکِرُونَهَا وَأَکْثَرُهُمُ الْکَافِرُونَ


   تفسیـــر لفظـــی :

 

نعمت ‏خدا را مى‏ شناسند اما باز هم منکر آن مى‏ شوند و بیشترشان کافرند


 تفسیـــر ادبی و عرفانی : [بخش دوم]

 

هرچه خــــــدا از بهر مـــردم آفریده از چهــــار قسم بیرون نیست :

اول آن که ؛ در هر دو جهـــان پسندیـــــده است ، و آن دانائی و خوی نیک است ، و در حقیقت نعمتی است که همه ی دل ها و طبع ها به خوبیِ آن گواهی دهد .

دوم آن که ؛ هم در دنیــــا و هم در آخرت ، زیان بخش و ناپسند است ، و آن نادانی و بدخوئی است ، که همه ی طبع ها از او رمیده و نزد خردمندان نکوهیده است .

سوم آن که ؛ در این جهان سبب آسایش و راحت است ، اما در جهان عقبی سبب رنج و محنت ! و آن تجملات و زینت های دنیـــــا است ، که نادان ها آن را نعمت شمرند و دانایان آن را نقمت ! مانند عسلی که در آن زهـــــر باشد ، آن که نداند ظاهر آن را بیند و نعمت داند ! و آن کس که داند از خطــــر آن آگاه است و آن را بــــــــلا داند و نخورَد !

چهارم آن که ؛ در این جهــــان مایه ی رنـــــج است و دشواری ، و در آخــــرت ، راحت است و شادی ! و آن ریاضت و مجاهدت و مخالفت با شهوات و هواهای نفسانی است ، که غــافـــــل آن را بـــــــــلا شمارد  و عــاقــــــل آن را عیـن نعمت داند ! همچون داروی تنــــد که نزد بیمــــــــار تلـــــخ است لیکن درمان و شفــــا در پی دارد ! و این رنــــــج در راه آن نعمت ، گــــــــران نیست !

 

و اما در باب (عُجب) :

 

تبــــاهیِ طاعت و خدمت در دو چیـــــز است :

یکی عُجب (خودبینی و خودپسندی)

 و دیگری یأس (نومیدی از رحمت خدا )

که ؛ هرکس در خـــــودنگریست و خودبین و خودپسند شد ؛

از طلب ، خود را بی نیـــــــــــــاز داند ،

و هرکس نومیـــــــــد شد ؛ از تــلاش فرو ایستـــد و سستی در او آید

و در عبـــــادت نیز کاهــــــــــل و بی رغبــــــــت شود !

 

که یکی از بزرگان دین گفتــــــه :

اگر هر شب خواب روم (تهجّـــد نداشتـه باشم) و بامدادان شکستـــه و ترسان باشم ،  

دوست تــــــــر دارم تا این که همــــــــــه ی شب نمــــــــــــــاز گــــزارم

و به خود مُعجِــب (خودبین و خودپسند) باشـــــــم !

 



موضوع :


نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 974   )                                                                                  

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )


( قسمــت بیست و دوم )


شنـاخـت ولینعمـت

 

 

( جزء چهارد هــم صفحــه 276 آیه 83 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ یُنکِرُونَهَا وَ أَکْثَرُهُمُ الْکَافِرُونَ


   تفسیـــر لفظـــی :

 

نعمت‏ خدا را مى‏ شناسند اما باز هم منکر آن مى ‏شوند و بیشترشان کافرند


 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

 

شناخت نعمت ، نیکو است ،

ولی شناخت ولینعمت نیکوتر است ،

زیرا شناسائی نعمت ،

انکارِ مُنـعِـــم را راه است ،

لیکن شناسائیِ مُنـعِـــم ،

راه جز بر استقامت نرود ،

و نعمت شناختــــه شود !

چنان که ؛ کافران را شناختِ نعمت بود ،

اما شنـــاختِ منـعـــــم نبود !

لاجرم ، انکـــــار بار آوردند !

 

 

نوشته اند که یکی از پیامبران گفت :

خدایا ؛ بر کافران نعمت بی شمار می ریزی !

و بر مؤمنان بــــلا می انگیزی !

سبب چیست ؟ فرمــــــان آمـــــــد :

آفریدگان ، همه بنده ی منند ، بلا و نعمت هم به اراده ی من است ، مؤمن در دنیا گنـــــاه کند و چون به عقبی روی نهد خواهم که پــــــاک باشد تا نزد من رسد ! و مرا بیند ! پس در دنیـــــا بــــــلا بر او بگمارم تا کفاره ی گناهان او باشد !

ولی کافـــــــر که در دنیا نیکوئی ها کند او را در دنیا پاداش دهم تا چون نزد ما رسد وی را هیــــچ حقّی نمانده باشد ! و او را کیفــــــر تمـــام دهم !

خواست ما این است و اراده ی ما چنین ! کس را بر خواست ما اعتراض نـــه ! و از حکم ما اعراض نیست !

گروهی از مفسّرین ، این آیه را در حقّ مسلمانانی دانند که روزگاری در طاعت به سرآرند و راه ریاضت و مجاهدت و سعی و کوشش پیش گیرند ، لیکن سرانجام در آنها خودبینی و خودپسندی (عُجب) پیدا شود ! که راهِ ایشان زند ، و آن طاعت بر ایشان تبــــــــاه کند ، و آن بدین گونه است که ؛ طاعت و عبادت به نظر او نزد خداوند خدمتِ پسندیده آید ، و لذت و شادی در خود آرد ! که این صفتِ من است ! و غافل مانَد از این که این نعمتِ خداوند است و تفضّل او بر بندگان ! و در نتیجه ، از زوال نعمت نترسد ، و به خیـــــال خود ایمن رود !

[ همانگونه که برخی بزرگان ، بر اثر طاعت و خدمتِ خود به این انقلاب ، به عُجب آمده ! خود را پدر خوانده انقلاب دانند ! و خودبینی و خودپسندیِ آنان موجبِ نپذیرفتنِ رأی مردم شده ! و با اتخاذِ مواضعِ غیر اصولی و ناعادلانه ،خدمتِ گذشتـــــه خود را تبــــــــــاه می نمایند ! ]

رسول الله (ص) فرمودند :

تبــــــاهیِ مــرد در سه چیـــز است :

اول ؛ بخــــــل ، که مـــــرد آن را فرمان شود ،

دوم ؛ هوایِ نفس ، که مرد پیوستـــــه پیــــروِ آن باشد !

سوم ؛ عُجــــــب ، که مرد پیوستـه به خود بنگرد و خود را پسندد !



موضوع :


نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 973   )                                                                               

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )


( قسمــت بیست و یکـــــم )


کمـال حکمـت و لطـف


 

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 275 آیه 78 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَاللّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَیْئًا

 وَجَعَلَ لَکُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

   تفسیـــر لفظـــی :

و خدا شما را از شکم مادرانتان در حالى که چیزى نمى‏ دانستید بیرون آورد

و براى شما گوش و چشم ها و دل ها قرار داد باشد که سپاسگزارى کنید

 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

بـدان کــــــــه ؛

بعد از عالَم ذَر و عالَم صُلب ،

اولین منزل آدمی شکم مادر است ،

که در آغاز ، آبی ،سپس نطفه ای ، سپس گوشت و استخوانی ، سپس جنین ، و رو به تکامل !

چون چهار ماهه شود و روح در تن آید ؛ زنده شود !

در آن هنگام ؛ وجودی زیبا ، صورتی پرنگار ، و بدنی پر اسرار خواهد شد !

و از الطاف خدائی ، تعبیه هایی در آن شود ؛ که عاقل چون به آن نگرد ، در شگفت شود !

چنان که در مغز وی دماغ آفرید ! و آن را سه طبقه بر هم ساخت :

در طبقه ی اول ، فهم نهاد ، در دوم ، عقل ، و در سوم ، حفظ !

و کمال حکمت او این که ؛ مغز را سرد و تر آفرید !

و در مقابل آن دل را گرم و خشک آفرید ! تا بخار دل و حرارت آن که به مغز رسد ، او را زیان نرساند !

دل را که آفرید ؛ رگهای جهنده درو پیوست ، و زندگی در آن روان ساخت ،

جگر که بیافرید ؛ رگهای پیوسته در آن نهاد ؛ تا غذای همه ی تن در آن روان باشد !

معده را که آفرید ؛ روده را در او پیوست !

جای نطفه بیافرید ، مثانه و ممر دفع ادرار در او پیوست !

دماغ را نرم و تَر آفرید تا سخن درگیرد !

پوست پیشانی را سخت کرد تا موی بر آن نروید !

پوست ابرو را میانه آفرید تا موی روید ولی دراز نگردد !

جای روشنی چشم را پیـــه ساخت تا آن را تبــــاه نکند !

زبان را جای پر لعاب قرار داد تا آسان سخن گوید ،

زبان را در دهان قرار داد تا از صدمات خارجی در امان باشد !

بر سرِ حلقوم ، پرده ای آفرید تا چون بخواهد غذا فرو رود ،

سرِ نای بسته شود و غدا به لوله ی تنفس نرود !

آنگاه غذا در گرمیِ جگـــرِ سیاه در معده پختـــه شود ،

و شیره ی پاک (عصاره) آن را توسط رگها به اندام رساند !

دست و پا را در جای معین و به اندازه معین قرار داد ؛ تا امورات بدن با آن انجام شود !

چشم و گوش و بینی و سایر اندام را ؛ هرکدام در جای خود و به اندازه معین قرار داد ؛

تا در انجام وظایف مزاحمتی برای هم نداشته باشند ! بلکه به کمک یکدگر آیند !

[ تا مثلاً برای کمک به چشم ، گوش و بینی عینک را نگاه دارند ! ]

پس ای جوانمرد ؛

درست بنگر و بیندیش که ؛ از قطره ای آب ناچیـز چه آفرید ! ؟ و چند آفرید ؟

از استخوان و گوشت و پوست و پیه و زَهره و جگر و سِپُرز و رگ و پَی و موی و ناخن و دندان !

که چون آفرینش به کمــــال رسید و نُه ماه به سرآمد ؛ به فرمــان حقّ در روز معین و ساعت معین ،  

از شکم مادر خارج و پا به عرصه ی این دنیای خاکی نهد !

و چون به دنیا آمد ؛ اول گریــــه کند !!! که گریه کردن تنفس نوزاد را سبب شود !

[ و شاید از این که از آن جای گرم و نرم و آرام ؛ به دنیای سرد و خشن و پر هیاهو آمده ! ]

در این هنگام او گریان است در حالیکه همه خندان !

و انسان عاقل آن است که کاری کند تا موقع رفتن از دنیــــا ؛ که همه گریانند او خندان باشد !!!

وقتی که تــو آمدی به دنیـــا عریــان

بودند همه خنــدان و تـو بودی گریان

کاری بکن ای دوست به وقــت رفتــن

باشند همه گریان و تو باشی خندان !

... لاَ تَعْلَمُونَ شَیْئًاوَجَعَلَ لَکُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ ...

چون نادان و بی علم به دنیــــا آمد ، به کمالِ لطف خود ، او را گوش داد تا لطایفِ ذکر بشنود !   

چشم داد ، تا شگفتی های صنع ببیند !  دل داد ؛ تا محبت و مهر حق را بشاید ! آن گاه فرمود :

... لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ تا سپـــاس این همه نعمت ها را به جـــــــا آرد !




موضوع :


<      1   2   3   4   5   >>   >
طول ناحیه در قالب بزرگتر از حد مجاز


* *