نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 974   )                                                                                  

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )

( قسمــت بیست و دوم )

شنـاخـت ولینعمـت

( جزء چهارد هــم صفحــه 276 آیه 83 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ یُنکِرُونَهَا وَ أَکْثَرُهُمُ الْکَافِرُونَ

   تفسیـــر لفظـــی :

نعمت‏ خدا را مى‏ شناسند اما باز هم منکر آن مى ‏شوند و بیشترشان کافرند

 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

شناخت نعمت ، نیکو است ،

ولی شناخت ولینعمت نیکوتر است ،

زیرا شناسائی نعمت ،

انکارِ مُنـعِـــم را راه است ،

لیکن شناسائیِ مُنـعِـــم ،

راه جز بر استقامت نرود ،

و نعمت شناختــــه شود !

چنان که ؛ کافران را شناختِ نعمت بود ،

اما شنـــاختِ منـعـــــم نبود !

لاجرم ، انکـــــار بار آوردند !

نوشته اند که یکی از پیامبران گفت :

خدایا ؛ بر کافران نعمت بی شمار می ریزی !

و بر مؤمنان بــــلا می انگیزی !

سبب چیست ؟ فرمــــــان آمـــــــد :

آفریدگان ، همه بنده ی منند ، بلا و نعمت هم به اراده ی من است ، مؤمن در دنیا گنـــــاه کند و چون به عقبی روی نهد خواهم که پــــــاک باشد تا نزد من رسد ! و مرا بیند ! پس در دنیـــــا بــــــلا بر او بگمارم تا کفاره ی گناهان او باشد !

ولی کافـــــــر که در دنیا نیکوئی ها کند او را در دنیا پاداش دهم تا چون نزد ما رسد وی را هیــــچ حقّی نمانده باشد ! و او را کیفــــــر تمـــام دهم !

خواست ما این است و اراده ی ما چنین ! کس را بر خواست ما اعتراض نـــه ! و از حکم ما اعراض نیست !

گروهی از مفسّرین ، این آیه را در حقّ مسلمانانی دانند که روزگاری در طاعت به سرآرند و راه ریاضت و مجاهدت و سعی و کوشش پیش گیرند ، لیکن سرانجام در آنها خودبینی و خودپسندی (عُجب) پیدا شود ! که راهِ ایشان زند ، و آن طاعت بر ایشان تبــــــــاه کند ، و آن بدین گونه است که ؛ طاعت و عبادت به نظر او نزد خداوند خدمتِ پسندیده آید ، و لذت و شادی در خود آرد ! که این صفتِ من است ! و غافل مانَد از این که این نعمتِ خداوند است و تفضّل او بر بندگان ! و در نتیجه ، از زوال نعمت نترسد ، و به خیـــــال خود ایمن رود !

[ همانگونه که برخی بزرگان ، بر اثر طاعت و خدمتِ خود به این انقلاب ، به عُجب آمده ! خود را پدر خوانده انقلاب دانند ! و خودبینی و خودپسندیِ آنان موجبِ نپذیرفتنِ رأی مردم شده ! و با اتخاذِ مواضعِ غیر اصولی و ناعادلانه ،خدمتِ گذشتـــــه خود را تبــــــــــاه می نمایند ! ]

رسول الله (ص) فرمودند :

تبــــــاهیِ مــرد در سه چیـــز است :

اول ؛ بخــــــل ، که مـــــرد آن را فرمان شود ،

دوم ؛ هوایِ نفس ، که مرد پیوستـــــه پیــــروِ آن باشد !

سوم ؛ عُجــــــب ، که مرد پیوستـه به خود بنگرد و خود را پسندد !