نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 869   )                                                                          

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت دوازدهـــم )

بُـرهـانِ حــقّ

وَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ (5 قصص)

و ما بر آن هستیم که بر مستضعفان روی زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان سازیم و وارثان گردانیم

وَ لَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ ( 105 انبیاء )

و ما در زبور پس از تورات نوشته ایم که این زمین را بندگان صالح من به میراث خواهند برد

مبــــارک بـــــاد

آغاز سی و هفتمین سال طلیعه حکومت صالحان بر زمین

جزء دوازد هــم صفحــه 238 آیه 24 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

فَلَمَّا رَأَى قَمِیصَهُ قُدَّ مِن دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِن کَیْدِکُنَّ إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ   

 تفسیـــر لفظـــی :

پس چون [شوهرش] دید پیراهن او از پشت چاک خورده است

گفت بى‏شک این از نیرنگ شما [زنان] است که نیرنگ شما [زنان] بزرگ است

 تفسیر ادبی و عرفانی :  

در مورد مکــــر زنـــــان فرمود :

...إِنَّ کَیْــدَکُنَّ عَظِیــــمٌ    ، ... که نیرنگ شما [زنان] بــزرگ است 

ولی در مورد مکــــر شیـــطان فرمود :

اِنَّ کَیــــدَ الشَّیطانِ کانَ ضَعِفـــــاً

گویند حضرت مصطفی (ص) در تفسیر این آیه فرمودند :

فتنـــه ای زیــــان کار تر از فتنـــه زنان برای مردان نمی بینم !

یعنی برای امت خود این فتنــــه را زیانبــــــارترین فتنـــه نامیده اند .

فتنـــه ی جنـــگ جمـــل نیـــــز فتنـــه ای بــــزرگ بود ؛

که در رأس آن فتنـــه نیـــــــز یک زن (عایشه) بود !

اگر فتنـــه را به معنـای بلا و آزمایش های خطیــــر بگیــــریم ؛

در تمــام فتنـه هـــــا یک یا چنــــد زن نقش مؤثــــر داشتـــه اند !

حضرت آدم (ع) بر اثر وسوسه همسرش حوا ؛ ترک اَولی کرد و از بهشت رانده شد !

نقش همسران پیامبران بزرگی همچون نوح (ع) و لوط (ع) که به تصریح قرآن به شوهرانشان خیانت کردند ،

نقش همسران ابوسفیــان و ابولهــب در آزار و اذیّت پیامبــــر (ص) را نمی توان نادیده گرفت ،

هرجا قتلی صورت گرفتــه یا بگیرد ، غالباً نقش کم رنگ یا پر رنگ یک یا چند زن را می توان جستجو کرد !

در فتنـــه 88 نیـــز مشاهده کردیم که نقش چنـــــد زن در آتش افروزی آن فتنـــه چقدر مؤثــــــر بود !

در مقابل زنـــان بـــــزرگ و قـــــداکار با شخصیت و ارزنده ای را [ همچون آسیـــه ، هاجــــر ، مریـــــم ، یوکابـــد ، خدیجــــه (س) ، فاطمـه (س) ، زینب (س) و ... ] هم در تاریخ داریم که نقش های بسیـــار ارزنـــــده ومؤثــــری در پیشبرد اهداف عالی انبیاء و اولیاء الهی داشته اند که جای بحث آن ها در این جا نیست .

نوشتـــــــه انـــد کـــه :

سخن میان یوسف و زلیخا طولانی شد ، و شیطان سوّمین ایشان بود ، که در کار ایستاده بود ، دستی به یوسف برد و دستی دیگر به زلیخا ، هر دو را فراهم کشید ، پنداشت که آنان را به هم جمــــع کرده و به مقصود شیطانیِ خود رسیده ! که ناگهـــان برهـــــان حــــــقّ پدید آمد ، و همه ی تلبیس ابلیس ملعون تبـــــاه گشت !

ابلیس گشاده بود در وسوسه دست

فضـــل ازلی آمــد و ابلیس شکست !

پرتــو خورشیـــد

مــــژده اى مــرغ چمن ، فصل بهار  آمد باز

موسم  مى‏ زدن و بـــوس و کنـار  آمــــد بـــاز 

وقت پـــــــژمـــردگى و غمـزدگى  آخر شد    

روز آویختــــن از دامــــــن یــــار  آمـد بــــاز  

مـُــردگی هـا و فـــرو ریختگی هـــا بشدند  

زندگی هـا به دو صد نقش و نگار ، آمد باز

زردى از روى چمـــــن بار فرابست و برفت

گلبن از پــــرتـو خورشیــــد به بـــار آمد باز

ساقى و میکده و مُطرب و دست افشانى

به هــــــواى خَــــم گیســوى نگار آمد بـاز

گــــر گذشتى به درِ مدرسه ، با شیخ بگو

 پى تعلیــــم تــــــو ، آن لاله عذار آمــد باز

دکــــه زُهــــد ببندید در این فصـــل طَــرب

 که به گـــــوش دلِ ما نغمـــه تـــار آمد باز

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 125 ]

 نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 868   )                                                                           

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت یازدهـــم )

خستـه ی عشـق

جزء دوازد هــم صفحــه 238 آیه 24 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِهَا لَوْلا أَن رَّأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ   

کَذَلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِینَ

 تفسیـــر لفظـــی :

و در حقیقت [آن زن] آهنگ وى کرد و [یوسف نیز] اگر برهان پروردگارش را ندیده بود

آهنگ او مى‏ کرد چنین [کردیم] تا بدى و زشتکارى را از او بازگردانیم

چرا که او از بندگان مخلص ما بود

 تفسیر ادبی و عرفانی :

چون خــــــدا را با بنــــده ، عنــــایت بود ؛

پیــــروزی بنـــده را چه نهـــــایت بود ؟

چون خداوند بنـــــده را در حمـــایت خود دارد ؛

دشمن بر وی کَی ظفـــــر یابد ؟

پیـروز بنـده ای که خداوند پیوستـــه به دل او نظـــــــر دارد ،

و او را هــرگــــــز فــرا مخــالفــت نگذارد .

مصطفی (ص) فرمودند :

« خداوند فرموده ؛ چون بدانم که غالبِ اشتغالِ بنده ی من به من است ، خواهش (شهوت) او را در سئوال از من و مناجات با من قرار می دهم ، و چون بخواهد از یــــاد من غافــــل شود میان غفلــتِ او با خـــودم حائـــل میشوم ، که بی بهــــــره نشود ! »

ای جوانمـــــرد : بنگر به حال یوسف (ع) که شیطان چگونه دام خود را فرا راه وی نهاد ، [چون زنان دام های شیطانند] و خداوند چگونه برهـــان خود را فرا راه وی نهاد !

امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند :

برهــــانِ حقّ ، جمـــــالِ نبـــوّت ، و نــور علـــم و حکمــت بود که خداوند در دل یوسف نهاد و فرمود : آتَیناهُ حُکماً وَ عِلماً ، تا به نــــور و ضیـــــاء آن ، راه راست و حـــــقّ بدید و از ناپسند بازگشت ، و به پسنــد حــــق رسید ، یعنی نه خود رسید که رسانیدند ! نه خود دید که نمایاندند !

گروهی از مفسّران ؛ مناظره ها و محاوره ها و گفتگوهــای زلیخــــا با یوســـف را

چنیــــن استنبـــاط و تفسیـــــر کرده اند :

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ نیکــــو مـــوئـــی داری ،

یوسف گفت : اول چیزی که در خـــــاک بریزد مـــو باشد !

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ نیکــــو روئــــی داری ،

یوسف گفت : نگاریده ی حـــقّ در رَحِــــمِ مــادر است !

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ صورت زیبــــایت تنــــم را بگداخت ،

یوسف گفت : شیطانت مــــــدد می دهـــــد و تــــــو را می فریبـــد !

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ آتشی به جــــانـــم افروختی ، شرر آن بنشان ،

یوسف گفت : اگر چنیــــن کنـــــم خـــــودم در آن آتــش بســـــــــوزم !

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ تشنـه را آب ده که از تشنگی می میرد ،

یوسف گفت : کلیــــــد به دست باغبـــــان و باغبـان بدان ســـــزاوارتــر !

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ خانه آراستـه و خلوت ساختـه ، خیز و تماشائی کن ،

یوسف گفت : از تمــــاشـــــــای جـــــاودانی و سرای پیــروزی بازمــانم !

زلیخـــا گفت : ای یوسف ؛ دستـــی بر این دل غمنــاک نِـــــه ،

و این خستـــه ی عشق را مرهمــــی بر نِــــــه ،

یوسف گفت : به آقای خود خیــانت نکنـــــم و حــرمت از وی باز نــــدارم ! 

امام زین العابدین علی ابن الحسین علیه السلام فرموده اند :

آن ساعت که زلیخا قصد یوسف کرد ، در آن خلوت خانه بتی بود ، زلیخـــا برخاست و چادری بر سر آن بت کشیـــد ! یوسف پرسید این چه کار بود که کردی ؟ گفت از آن بت [که خدای من است] شــــرم دارم که به ما می نگرد ! یوسف گفت : از بتی که نه می بینـــد و نه میشنود و نه در سود و زیان به کار آید ، شـــرم داری ! من چرا از آفـــریـــــدگار جهان و جهانیــــان که هم می بیند و هم میشنود و هم سود وزیان من بدست اوست شــــرم ندارم ؟ که او دانـــای به احــــوال همــــگان ، چــه آشکار و چه پنهــــان ، شنونــــده ی صــــدا ها و نیوشنــــده ی رازها ، بیننــــده ی نـــزدیک ها و دورهـــــا است .

جمهوی اسلامی را پاس بداریم!

از ثــــروت انـــــدوزی و کاخ نشینی بپرهیــــــزیم !

این انقلاب مال مردمی است که همیشه در صحنه بوده و هستند

مسئولیــــــــن عالی مقـــــــام نظام ؛ مبــــــــــادا این مــــردم را فراموش کنند !

مبادا خُلــق و خـــــوی کاخ نشینی در آن ها اثــــر کند و همچون شاه و درباریانش شوند !

آیا می شود این مردم را فراموش کرد ؟

آیا می شود با عزت و آبـــــــروی این مردم بازی کرد ؟

آیا می شود دستاوردهای عظیم این مردم را به حــــــراج گـــذاشت ؟

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 867 )                                                                          

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت دهـــم )

نگیـن حلقـه ی زیبـائی

جزء دوازد هــم صفحــه 237 آیه 21 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم  

وَقَالَ الَّذِی اشْتَرَاهُ مِن مِّصْرَ لاِمْرَأَتِهِ أَکْرِمِی مَثْوَاهُ  عَسَى أَن یَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا

وَکَذَلِکَ مَکَّنِّا  لِیُوسُفَ فِی الأَرْضِ وَلِنُعَلِّمَهُ مِن تَأْوِیلِ الأَحَادِیثِ   

وَاللّهُ غَالِبٌ عَلَى أَمْرِهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ یَعْلَمُونَ

  تفسیـــر لفظـــی :

و آن کس که او را از مصر خریده بود به همسرش گفت نیکش بدار شاید به حال ما سود بخشد

یا او را به فرزندى اختیـــــار کنیم ، و بدین گونه مــــا یوسف را در آن سرزمین مکانت بخشیدیم

تا به او تاویل خوابها را بیاموزیم و خدا بر کار خویش چیره است ولى بیشتر مردم نمى‏ دانند

  تفسیر ادبی و عرفانی : [بخش دوم]

 نوشتـــــه انــــــد :

آن مرد کنعــانی رفت تا به کنعــان رسیـد ،

نیمه شب به درِ صومعـــه ی یعقوب(ع) رفت و گفت :

درود بر تـو بـــاد ای پیغمبــر خـــــــدا ؛

خبــــــری دارم می خواهم بگویم ؛

از درون صومعه آوازی حزین آمد که ؛

هم اکنون در خدمت و طاعت خــــدایم هستم ،

سر آن نیـــارم برخاستن و به دیگری مشغول شدن !

باش تا وقت سحــــرگاه کـــه بیــــــرون آیم !

مرد همانجا بماند تا وقت سحر که یعقوب(ع) بیرون آمد ؛

آن مرد قصه را آغاز کرد ؛

و هرچه در کار یوسف(ع) دیده بود باز گفت ،

از پرسیدنِ خبرِ یعقوب و گریستن و زاری یوسف بر درِ سرای غم ؛

تا عاقبت کار و از هوش رفتن یوسف ، همه را مو به مو تعریف کرد ،

یعقوب(ع) پرسید : آیا او را نشنــــــــاختـــی ؟ 

گفت : ای پیغمبـــــــــر خـــــدا ؛

آن غلام برقع بر روی داشت ، او را نشنــــاختــــم ،

همین قـــــدر دیدم از گفتـــه های من بیفتـاد و بیهــوش شد ! 

و من از ترس آن که از سرای زلیخــــا مرا بازخوست نمایند بگریختم !

یعقوب(ع) را آن ساعت غـــم و انـــــــدوه بیفزود و بگریست ،

با خود گفت : آن جـــــوان کِـــــــه بـــــود ؟ 

آیا فرزند من بود که او را به بنـــــدگی فروختـــــــــه اند ؟

یا کسی دیگر بود که بر من شفقت کرده و خبر مـرا پرسیـده ؟

آن گاه با این خیــــالات به سرِ ذکر و وِرد خویش بازگشت !

کجاست آن گوهــر صدف دریــائی ؟

کجاست آن نگیــن حلقــه ی زیبـــائی ؟

پس از این خبــر ، دیگر یعقوب از کسی خبری از یوسف نشنید ،

تا آن که برادران برای چندمین بار به مصـر رفتند و خبـــر وی را آوردند .

نوشتـــــه انــــــد :

راز ایـن عقـــوبـت آن بــــــــود که ؛

یعقوب(ع) را کنیـــزکی بود و آن کنیـــزک پســـــری داشت ،

یعقوب آن پســــر را بفروخت و مـــــادر را بــــاز گرفت ،

و بدین سان بین مادر و فرزند جـــــــدائی افکند !

خداوند تبارک و تعالی برای عقوبت یعقوب ؛

آن فـــــــراق را پیش آورد !

و تا پسر آن کنیزک آزادی نیافت و نزد مادر نیامد ،

یعقوب هم به یوسف نرسیـــــد !

[ اولیاء خدا که مصون از خطا و گنـــاه هستند ، با ترک اولی یی ، این چنین باید عقوبت پس دهند تا هم درسی و عبرتی برای دیگران باشد و هم عقوبت ترک اَولی شان به آخـــــــرت نیفتد ! ]

یک نکتــــــه ی اخــــــلاقی :

برادرانِ یوسف در کار او اراده و نیّتی داشتنــــد ؛ که او در خانه ی پــــدر و نزد پـــــدر نباشد !

و خــــود عـزیــــــزِ پــــــدر شـونــــد ، که عزیــز نشدند و خـــوار گشتنـــد !

و اراده ی خداونـــــــدی این بــــود کــــــه ؛ یوسف عزیـــز مصـــــر شود !

و اراده ی حــقّ بر اراده ی آنـان غـالـــب آمد !

برادران ، او را به بردگی بفروختنــد تا غلام کاروانیان باشد !

و خداوند مصـــــریان را بنــده و غـــلام یوسف کرد !

تا بر ایشان پادشــــاهی و کشـــــور داری و فرمانروائی کنـد ،

آنان یوسف را در چــــاه انداختنـــــد ، و لقمـــه ای نــــان از وی دریـــــــغ داشتنـــد !

و خداوند او را بر تخت فرمانروائی مصر نشانید

و نــــان همـــــه ی مـــــــردم را ؛ ( از جمله کنعـــانیان و فرزنــــــدان یعقوب را ]

در دستــــــان با کفـــــــــــایت یوسف(ع) گذاشت !

آنان در کار یوسف تدبیـــری کردند ؛ و خداونـــــد در کار او تقدیــــــــــری نمود !

و تقدیــــــــر خداونـــــد بر تدبیــــر آنان غالب آمد ؛

کــه فــرمـــــوده است :  

وَاللهُ غــالِــــبٌ علی اَمـــــرِهِ

اَلسَّــــلامُ عَلَیـــکَ

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 866 )                                                                            

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت نهـــم )

تقـدیــر ازلـی

جزء دوازد هــم صفحــه 237 آیه 21 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم  

وَقَالَ الَّذِی اشْتَرَاهُ مِن مِّصْرَ لاِمْرَأَتِهِ أَکْرِمِی مَثْوَاهُ  عَسَى أَن یَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا

وَکَذَلِکَ مَکَّنِّا  لِیُوسُفَ فِی الأَرْضِ وَلِنُعَلِّمَهُ مِن تَأْوِیلِ الأَحَادِیثِ   

وَاللّهُ غَالِبٌ عَلَى أَمْرِهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ  یَعْلَمُونَ

 تفسیـــر لفظـــی :

و آن کس که او را از مصر خریده بود به همسرش گفت نیکش بدار شاید به حال ما سود بخشد

یا او را به فرزندى اختیـــــار کنیم ، و بدین گونه مــــا یوسف را در آن سرزمین مکانت بخشیدیم

تا به او تاویل خوابها را بیاموزیم و خدا بر کار خویش چیره است ولى بیشتر مردم نمى‏ دانند

تفسیر ادبی و عرفانی :  

عزیز مصر چون یوسف (ع) را بخرید ؛

زن خود زلیخــــــا را گفت :

این غلام را بزرگ دار و او را گرامی شناس ،

که ما را به کار آید ، و فرزندی را بشاید ،

زلیخـــــــا گفت :

ما باید به شکرانه ی این نعمت ،

اهل شهــــــــر را دعوت کنیم ،

و درویشان و یتیمان و بیوه زنان را بنوازیم ،

و خاصّگیـــــان را خلعــــــت دهیم !

پس از آن همه کارها و تشریفات ،

خانه ی جداگانه ای برای یوسف (ع) بیاراستند ،

و فرش های گران بهــــا افکندند ،

یوسف(ع) در آن خانه به سان زاهدان و عابدان ،

به نمــــــــاز و روزه مشغــــــــــول شـــد ،

و گـــریستــــــن پیشــــــه کـــــــرد !

و غــــم خوردن را عادت گرفت ،

و خویشتن را تشریف نداد ،

و فریفتــــــه نگشت ،

و در فـــراق پــــدر ، غریب وار

و سوک وار روز را به ســـر همی برد ،

یک روز که بر درِ ســرای نشستــــه بود ،

غمگیـــــن و اندوهگیــــــــــن ،

مردی را دید که بر شتری نشستـــه ،

و صُحُـــفِ ابراهیـــــم (ع) را همی خواند ،

یوسف (ع) چون آواز عبرانی شنید ؛

از جـــای برجست و آن مــــــرد را بخواند ؛

و از وی پرسید که : از کجائی و به کجا می روی ؟

مرد گفت از کنعــــانــــــــم و اینجا به بازرگانی آمده ام ،

چون یوسف (ع) مرد کنعــــانی را دید و آواز عبرانی شنید ؛

بسیار گریست و انــدوهِ فـــراقِ پــدر بر او تازه گشت .

بادی که ز کوی عشق تــو برخیزد

از خـاکِ جفــا صورت مهـــر انگیزد

آبی که ز چشم من فـــراقت ریزد

هر ساعتم آتشی به سر بر ریزد

یوسف پرسید :

 ای کنعانی ؛ از کنعان کی بیــــرون شده ای ؟ و از پیغمبرتان (یعقوب) چه خبــر داری ؟  

کنعانی گفت : من تا از کنعان آمده ام یک ماه بگذشتـــه ، و حـــدیث پیغمبـــــرمــــــــــان را مپــــرس که ؛ هرکه خبر وی پرسد و احوال او بشنود غمگین شود ! چون او را پسری بود که وی را بسیــار دوست داشتی ، و می گوینـــد گــــــــرگ او را بخــــورد ! اکنون سوک واری و غم خواری که بر خود نهاده ؛ از طاقت کوه های بلند بیرون است تا چه رسد به آدمی !

تنها خورَد این دل غم و تنها کَشَدا

گردون نکَشَد آن چه دل ما کشدا

یوسف (ع) گفت :

از بهر خدای برگو که آن پیــــــــر چه می کند ؟ حالش چــــــون است ؟ کجــــا نشیند ؟

کنعانی گفت :

از خلق نفــــرت گرفتــــه ، و از خویش و پیـونــــــد باز بریــــــده ، صومعــه ای ساختــه ، و آن را خانــه ی غـــم نام نهاده ، پیوستــه آن جا نمــــــاز کند ، و جز گـــریستن و زاری کاری ندارد ! و چندان گریستــه که همه مژگان او ریختــه ! به گاه سحـــــر از صومعــــــــه بیرون آید ، و زار زار بنالد چنان که اهل کنعان همه بگریند ،

او همی گوید :

کجاست آن گوهــر صدف دریــائی ؟

کجاست آن نگیــن حلقــه ی زیبـــائی ؟

ماها به کـــــدام آسمانت جویم ؟

سروا ، به کدام بوستانت جویم ؟

یوسف چون این سخن بشنید ، چنــــدان بگـــریست که بی تاب شد ، بیفتــــاد و از هـــوش برفت ،

مرد کنعانی چون این حال بدید ؛ بترسید و بر شترش نشست و برفت ،

یوسف که به هــــوش آمـــــد ، مرد کنعــانی رفتــــه بود ،

دردش بر درد زیادت شد و اندوه فزود ، که پیغـــامی به پـــــدر نـــداد ،

تا این پیـــرِ پردرد را دل جوئی و تسلّی باشد .

آری ای جوانمــــرد ؛

این درد بر درد چرا ؟ این حسرت بر حسرت از کجا ؟

تا عاشق دل خستـــه بداند ؛

کـــــــه آن بـــــلا ، قضــــــــا است !

هرچند نه بر وفق اختیـــار و رضــا است !

سوختــــه را بــــازسوختـــــن کی روا است ؟

هم چنــــــان که آتش ، خرقـــه ای سوختــــه خواهد تا بیفروزد ؛

دردِ فـــــــــــراق هم ، دل سوختــــه ای خواهد تا با وی در ســــازد !

این است تقدیر ازلی و حکم لم یزلی

هــــر درد کــه زین دلـــم قــــدم بـرگیــــرد

دردی دگـــــرش به جـــــــای در بـرگیــــرد

این درد ، به هر درد صحبـت از سـر گیـــرد

که آتش چو رسد به سوختـه ، از سر گیرد

اَللهُمَّ عَجِّــل لِوَلِیِِّــکَ الفَـــرَج

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 865 )    

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت هشتـــم )

سیـرت زیبــا

جزء دوازد هــم صفحــه 237 آیه 20 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم  

وَ شَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَ کَانُواْ فِیهِ مِنَ الزَّاهِدِینَ

 تفسیـــر لفظـــی :

و او را به بهاى ناچیزى [چند درهم] فروختند و در آن بى‏ رغبت بودند

 تفسیر ادبی و عرفانی :  

عجب نه آن است که برادران ،

یوسف را به بهـــائی انــــدک بفروختنــــد ،

عجب کار سیّـــاره (کاروان) است که ؛

چنین یوسفی را به بیست درم به چنگ آوردند !

عجب نه آن است که قومی بهشت باقی را ؛

به چند درم دنیای فانی بفروختند ،

عجب کار ایشان است که ؛

بهشتی بدان بزرگواری ،

و مُلکی بدان بزرگی را ؛

به نانی که در دست درویشی نهادند به دست آوردند !

آری ؛ دولت را بهائی نیست ،

و کرامت حقّ را جز عطائی نـــه !

اگر آن چه را در یوسف تعبیه شده بود ؛ 

از عصمت و طهارت و حقیقتِ قرب ؛ 

و لطایفِ علوم و حکمت ، 

بر برادران کشف شده بودی ؛

نه او را به بهای بخس فروختندی !

و نه او را نام غلامی نهادندی !

این اصل حکمت و حقیقت است ،

لکن از آن برادران حسود و طماع این عجب نیست که ؛

اگر از آن همه فضایل و مناقب و کرامت ،

و ارزش های معنـــــویِ یوسف اطلاع داشتنـــدی ،

چه بسا از همان طفولیت او را نابـــود کرده بودندی !

بــــدان کـــــه :

جمـــــــال دو نوع است ؛

جمـــال ظاهــــر و جمــــال باطـــــن ، 

جمال ظاهرآرایش خَلق است و صــــورت زیبـــــــا ،

و جمـــــال باطنآرایش خُلــق است و سیــــرت نیکـــــو ،

که گفتــــــــه انـــــــد :

صورت زیبای ظاهر هیچ نیست

ای برادر سیرت زیبـــــا بیــــــار

خداوند تبارک و تعالی فقط ؛

جمال ظاهر یوسف را به برادران نمود ،

پس ؛ بیش از آن ندیدند ، لاجرم حسد ورزیدند ،

و او را به بهــــای اندک بفروختنــــــــد ،

ولی خداوند شمّــه ای از جمال باطن یوسف را

به عزیز مصر نمود که به همسر خود گفت :

او را گـــــــرامی دار !

پس عالمیان بدانند که ؛

قدر و منزلت نزد خداوند تبارک و تعالی ؛

در جمــال باطــن است نه در جمــــال ظاهــــر ،

رسول الله (ص) فرموده اند :

خداوند به صورت ها و دارائی های شما نظر نمی کند ؛

بلکه به دل های شما و سیرت هایتان نظر می کند .

نوشتــــه انــــد :

روزی یوسف (ع) در آینـــــه نظــــــر کرد ،

و جمـــال ظاهـــــر خود را بر کمــــــال دید ،

با خود گفت ؛

اگر من غلامی بودم ، بهای من آن قدر زیــــاد بود !

که کسی توانائیِ خریــــــــد مرا نداشتی !

پس ؛ خداوند از وی نگذشت تا ؛

کیفــــــــر آن خودبینــــــی را بچشیــــد ،

این بود که او را بعنوان غلامی گریـــزپــــا ، 

به بیست درم بفروختند !

ای جوانمـــــــرد ؛

خود را نبین که خود بینــــی را روی نیست ،

خــــود را منــــگار که خود نـــگاری را رأی نیست ،

خود را مپسنــــد که خودپسنـــدی را شـــــرط نیست !

دور باش از صحبت خود پرور عادت پرست

بوسه بر خـــاک کف پــــای ز خود بیزار زن

ای خــــــدا ؛

یوسف این امّت کَی خواهد آمد ؟

آن که سازد این جهان را گلستان کی خواهد آمد ؟

برای سلامتی و خشنودی امـــام و مقتــــدا و مولایمان

 قائـم آل محمّـــــد (ص)

و برای تعجیل در فـــرج مبــــارکشان

دو رکعت نمـــاز مخصوص و یکصد صلوات