نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  (1006  )                                                              

ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء  پا نزدهم ـ صفحه 282 )

( قسمــت نوزدهـــم )

 مقام رسول الله (ص)

( جزء پانزد هــم صفحــه 287 آیه 55 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَ رَبُّکَ أَعْلَمُ بِمَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَ لَقَدْفَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِیِّینَ عَلَى بَعْضٍ وَ آتَیْنَا دَاوُودَ زَبُورًا

   تفسیـــر لفظـــی :

و پروردگار تو به هر که [و هر چه] در آسمانها و زمین است داناتر است

و درحقیقت بعضى از انبیا را بر بعضى برترى بخشیدیم و به داوود زبور دادیم

 تفسیر ادبی و عرفانی :

                       ... وَ لَقَدْفَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِیِّینَ عَلَى بَعْضٍ ...

خـداونـــد پیمبران را یکی صفـوت داد و یکی خُـلّـَت ،

یکی مکالمت و یکی معـــراج ،

و یکی شـفــاعـت ،

آنگاه آنها را در آن صفات بر یکـدگـــر فــزونی داد ،

و همه ی پیمبران را بر عالمـیــان افـزونی داد ،

و رسولان را بر پیمبران برتری داد ،

و اولوالعــزم ها را بر رســــولان افـزونی داد ،

و نهایت همه ی مقامات پیامبران ،

بدایتِ مقامِ مصطفی(ص) است ،

و نهایت مقام هــای هـمــــه ی آنها پیـــدا است ،

لیکن نهــــایت مقــام مصـطـفــی(ص) پیـــــــدا نیست .

بی نسیم مِهــر دلبــر راحت گلزار نیست

بی فروغ آن رخ  گلرنگ نور و نار نیست

محـمــد مصـطـفـــی(ص) آفـتـابی بود ،

که مشرقـش مکّـــــــــه و مغربش مدینـــــــــه ،

و کســــــــــوفـش در غـــــــار ،

لکن کسـوفی که هزاران ودایع و لطایف ،

بر پیشانی مجد و عظمت او نقش بست ،

و بر آستین عهـدِ او ترازِ اعــزاز بود ،

که فرستاده ی حــق بود ،

و بر درِ سرا پرده ی او رایت ولایت بود ،

که بر مشـرکین پیــروز شد ،

و فرش رسالت او را از خاور تا باخـتـــر جهــان بیفکـنـد ،

و بساط پیغمبری او از قــــاف تا قــــاف بگسترد ،

و سریـــــر سِـرِّ او از عــرش برتــــــــــر نهـاد .

ای از بـر سـدره شـــاهـــراهـــت

وی قُـبَّــه عـــرش تکـیــه گاهـــت

ای طـــــاق نـُـهـُـــــم رواق بـــالا

بشکـســتـه ز گـــوشـــه کلاهــت

هــم عـقــــل دویـــــده در رکابـت

هـــم شـــرع نهـفـتـــه در پناهــت

جـبــریــــل مقـیـــــم آسـتـــانــت

افـــــلاک حــــریـــم بــارگــاهــت

چـرخ ار چــه رفیـــع ، خـاک پایــت

عـقـل ار چه بزرگ ، طـفـل راهــت

 خوردست خــدا ز روی تعـظـیـــم          

ســـوگـنـد به روی همچـو ماهــت

 ایـــزد که رقیب جان خـرد کـــرد       

نام تــــو ردیــف نـام خـــود کـــرد

ای آرزوی قـَــــــدَر لـِقــــــــایـــت  

وی قـبـلـــه آســمــان ســـرایـت

 در عــالــم نطــق هـیـچ ناطـــق          

نا گـفـتـــه ســــزای تــو ثنـــایـت

هر جای که خواجـه ای غــلامـت

هـر جــای که خســروی گــدایـت

 هــم تـــابــش اخـتــران ز رویـت          

هــم جنبـــش آسـمــان بـــرایـت

جان داروی عاشـقــان حــدیثـت            

قـفـــل دل گمـرهـــان دعـــــایـت

بردیـــده آسـمـــــا قـَـــدَم نِــه  

تا ســرمـه کـشــد زخــاک پـایت

ای کرده به زیـر پـــای کَـــونیـــن     

بگذشته ز حـــد قـــاب قـوسـیــن

  نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  (1005 (                                                               

ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء  پا نزدهم ـ صفحه 282 )

( قسمــت هیجدهـــم )

 معرفتِ حقیقـتِ حـقّ

 ( جزء پانزد هــم صفحــه 286 آیه 53 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَ قُل لِّعِبَادِی یَقُولُواْ الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنزَغُ بَیْنَهُمْ

إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوًّامُّبِینًا

   تفسیـــر لفظـــی :

و به بندگانم بگو آنچه را که بهتر است بگویند که شیطان میانشان را به هم مى‏زند

زیرا شیطان همواره براى انسان دشمنى آشکار است

 تفسیر ادبی و عرفانی :

                                       ای محمّــــــد ؛

بندگانِ مرا گــــوی تا از سخنــــــــان ، آن را گوینــــــــد که ؛

نیکوتــــر است و راست تــــر و پسندیده تـــــــــر !

و آن سخنـــــــــان ؛ ذکـــر و ثنـــای خــــدا ،

و یـــــــاد کردن به زبـــــــــــان ،

و یادداشت کردن در دل و جـــان است !

مؤمنـــــــــان که سعیــــدان ملت ،

و امینــــانِ درگاهِ عـزّتنــــــد ؛

چون این نــدای کـــرامت به گوش آنان رسید ؛

و نسیـــم سعـــادت به بوستــان جــان ایشان وزید ،

به حمـــــد و سپـــــــــاس پاســــخ دادنــــــد ؛

حمــدِ به ســزا ، و ستــــایشِ نیکــــو ، خـــــــــدای را ؛

که ما خواند و به نــدای کـــرامـــت ما را نواخت .

خــدایـــــا ؛

ای گشــاینـــــــده ی زبــان منــاجـــات گویــــــان ؛

ای اُنس افــــــزای خلــــوت های ذاکــــران ؛

ای حاضــــــرِ نفس هـــــــــای رازداران ؛

جز از یــادکــــردِ تــــــــو ما را همــــراه نیست !

و جز از یـادداشت تـــــــو ما را توشـــه و زاد  نـــــه !

جز تــــــو به تـــــو دلیــــــل و رهنمــــــا نیست .

خــدایـــــا ؛

در حاجت کسی نظر کن که او تـــو را یک حاجت بیش نیست

و امّــا سخـن نیکــو چیست ؟

نیکو تر سخنی که گنهکاران گویند آن است که ؛

به گنـــــــــاه خــــــــــود اقـــــــرار نمایند ،

و به جُـــــــرم خود اعتـــــراف کنند ،

تا خداوند آنان را توفیقِ توبه کرامت فرماید ،

و کارِ تــوبــــــــه بر او تمــــــام کند ،

و گناهش را بیــامـــــــرزد ،

که خود چنین وعده داده است .

و نیکو ترین سخن عـــــارف آن است که ؛

به عجز و ناتوانیِ خود از شناسائیِ حقّ اقرار کند ،

و داند که هیچ کس خداوند را به حقیقتِ حقّ او ؛

و عزّت او ، و به سزاواریِ جلال و بزرگیِ او ،

وی را نشنـــــــاختــــــــــــه است !

خــدایـــــا ؛

آن کس که تو را شناخت ، نشناخت ،

پس چون باشد حالِ کسی که تو را نشناخت ؟ !

آن کس که تو را شناخت جان را چه کند ؟

فرزنــد و عیــال و خانمــان را چـــه کنــد ؟

دیوانــــه کنی هر دو جهـــانش بخشی!

دیوانـــه ی تـــو هر دو جهان را چه کند ؟

نوشتـــه انـــــــــد :

دو عارف بزرگ در شناسائیِ خداوند [ معرفتِ حقّ ] با هم اختلاف داشتند ، یکی گفت می توان او را شناخت ، و دیگری گفت نمی توان او را شناخت ! قضیه را به شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری بردند ، خواجه گفت : هر دو راست گفتند ! او که گفت میتوان شناخت ، منظورش شناختِ عامّ است  ؛ که جز او خدائی نیست و شریک و انباز ندارد ، و آن که گفت نتوان شناخت ؛ آن معرفتِ حقیقتِ حقّ است که هیچ کس به آن نرسد مگر خودِ او که خود را به حقیقت داند !

پس شناسائیِ حقّ بر دو گونه است :

یکی معـــــــرفتِ حــــــقّ ،

و دیگری معـرفتِ حقیقتِ حقّ

معرفتِ حقّ ؛ شناختِ یگانگی و یکتائیِ او است ،

که بندگان از نــــام و صفـــــــات ، او را می شناسند .

ولی معرفتِ حقیقتِ حقّ ، بندگان را طاقتِ آن نیست ،

و حدودِ عظمت و جلال و کیفیت او را کسی بدان راه نـــه !

و برای کسی قابل ادراک نیست ؛ که فرمود :

لا یُحییطُونَ بِهِ عِلماً وَ ما قَدَرُوا الله حَقَّ قَدرِه .

 نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  ( 1003   (                                                                  

ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء  پا نزدهم ـ صفحه 282 )

 (  قسمــت شانزدهـــم )

احیــاگر جان هـا

  ( جزء پانزد هــم صفحــه 286 آیه 50  ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

  قُل کُونُواْ حِجَارَةً أَوْ حَدِیدًا

   تفسیـــر لفظـــی :

بگو سنگ باشید یا آهن

  تفسیر ادبی و عرفانی :

خداوندِ صاحب جلال ، قادرِ بر کمال ،

ایمن از زوال ، در ذات و صفات متعال ،

در این آیت بندگان را خبـــــــــر می دهد که ؛

من مرده را به کمال قدرت خویش زنــــــده  گردانم ؛

چنان که در نشئــــه ی اول نبــــود ،

آن را بیافریــــدم ، و از آغاز نـــو ساختم ،

و در نشئــــه ی دیگر نیـــــز بــــــــاز آفرینم ،

چنان که به اول آفــــــــریــــــدم ،

من همانــم که بــودم ،

قدرت ، همـــان قـــــــــدرت ،

و ذات ، همــــــــــان ذات است ،

نه نو صفتـــــم ، نه تغییــــــر پذیـــــر ،

خــالــــــــــــق و حکیـــــــــم و قــدیــــــــر .

تا کَی از دارُالغروری ساختی دارُالسّرور

تا کَی از دارُالفراری ساختی دارُالقرار ؟

همه مشکلات مــــــا

ناشی از غیبت طولانی مولایمان

محبــوب دل هـا و منجی انســـان هـا

حضرت حجـة ابن الحســــن المهــــدی(عـــج) است

. 

پس برای تعجیــــل در فـــرج مبارکشان زیـــاد دعا کنیم

برای سلامتی و خشنودی امـــام و مقتــــدا و مولایمان

 قائـم آل محمّـــــد (ص)

و برای تعجیل در فـــرج مبــــارکشان

دو رکعت نماز مخصوص و یکصد صلوات

..

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  (1002   (                                                                   

ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء  پا نزدهم ـ صفحه 282 )

  (  قسمــت پانزدهـــم )

رازِ معــرفت

 ( جزء پانزد هــم صفحــه 286 آیه 44 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم 

تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَ مَن فِیهِنَّ وَ إِن مِّن شَیْءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ

وَلَکِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا

    تفسیـــر لفظـــی :

آسمان هاى هفتگانه و زمین و هر کس که در آن هاست او را تسبیح مى‏گویند و هیچ چیز نیست

مگر این که در حال ستایش تسبیح او مى‏گوید ، ولى شما تسبیح آنها را درنمى‏یابید ، 

به راستى که او همواره بردبار [و] آمرزنده است

 تفسیر ادبی و عرفانی :

خـــــدا را به پـــــــــــاکی بستــــــــود و ستــــــــایش کرد  ؛

آن چه در آسمان ها و زمین است ،

و به بی عیبی او گواهی داد ،

و به کمالِ وی ثنـــا گفت ،

و هیچ موجودی در جهان نیست مگر ؛

آن که خـــــــدای را ستایش کند ،

لیکن شما ستایشِ آنان را در نیابید ،

و شما نتوانید تسبیحِ آب و خاک و آتش را دریابید ،

وزشِ باد ، شُرشُرِ آب ، شعله ی آتش ، وا افتادگیِ خاک ،

همـــــــــه ستـــــــــایشِ آن هــــــــــــــــا است .

خداوند آن ها را همــــه می داند و می بیند

که خود می رانَد ! و خود می دانـــــــد !

خود می بندد ! و خود می گشاید !

همه چیــــــــز ساختــــه ، همه کار پرداختــــه ،

خِـــــــــــــرَد هـــــــــــا در کار او کُنــــــــــد ،

وَهـــم ها در فهـــــم او همه در بنـــد !

و عقل ها همه از دریافتِ او دور !

خــدایــــــــا ؛

لطف و اُنس ، به فضــــــــلِ خود ،

در باغِ دلِ دوستان ، رویانیدی !

تا بدان لطیفـــــــــــه ها ؛

به رازِ معــــــرفت ،

و اداء وظیفت رسیــــدند ،

و اگر با دشمنان و بیگانگان نیز همین کردی ،

منکِـــــــــــــرِِ تـــــــــو نبودندی !

و خانه ی کفر و خانه ی اســــــلام یکسان بودی !

قومی به فلک رسیده قومی به مغاک

فریــــاد ز تهدید تــــــو با مشتی خاک

هرکه بار از بستان عنایت برگیرد ،

به میــــــدانِ ولایت فــــرو نهد ،

و هرکه را چـــاشتِ آشنــــائی دادند ،

امیـــد است که به شـــــــــامِ آمرزش رسد ،

شمّـــه ای از آن نسیم ، نصیبِ خـــــــاکِ آدم آمد ؛

تا ادبـــــــــار به اقبــــــــال بَــــدَل گشت ،

و هجــــران به وصـــــــال انجامید ،

خاکی که معـــدن تاریکی هــــــا بود ،

منبـــــــعِ روشنـــــــیِ رازهــــــا ،

و محلِ پیدایشِ آفتـــاب ها ،

و نمایشِ ماه های شهود گردید .

دوش در حـلـقـه‌ی مـا قـصـه‌ی گیسوی تو بود

تا دل شـب سـخـن از سـلـسـلـه‌ی موی تو بود

... و باز جمعــــه نـــــزدیک شــــد !

آیا او این جمعـــه می آیــــــــد ؟

تا این دعـا مستجــاب شود !

« اَللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفیقَ الطّاعَةِ وَبُعْدَ الْمَعْصِیَةِ وَصِدْقَ النِّیَّةِ وَعِرْفانَ الْحُرْمَةِ وَاَکْرِمْنا بِالْهُدى وَالاِسْتِقامَةِ وَسَدِّدْ اَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِکْمَةِ وَامْلاَ قُلُوبَنا بِالْعِلْمِ وَالْمَعْرِفَةِ وَطَهِّرْ بُطُونَنا مِنَ الْحَرامِ وَالشُّبْهَةِ وَاکْفُفْ اَیْدِیَنا عَنِ الظُّلْمِ وَالسَّرِقَةِ وَاغْضُضْ اَبْصارَنا عَنِ الْفُجُورِ وَالْخِیانَةِ وَاسْدُدْ اَسْماعَنا عَنِ اللَّغْوِ وَالْغیبَةِ وَعَلَى الْمُتَعَلِّمینَ بِالْجُهْدِ وَالرَّغْبَةِ وَعَلَى الْمُسْتَمِعینَ بِالاِتِّباعِ وَالْمَوْعِظَةِ وَعَلى مَرْضَى الْمُسْلِمینَ بِالشِّفآءِ وَالرّاحَةِ وَعَلى مَوْتاهُمْ بِالرَّأْفَةِ وَالرَّحْمَةِ وَ عَلى مَشایِخِنا بِالْوَقارِ وَالسَّکینَةِ وَعَلَى الشَّبابِ بِالاِنابَةِ وَالتَّوْبَةِ وَعَلَى النِّسآءِ بِالْحَیآءِ وَالْعِفَّةِ وَ عَلَى الاَغْنِیآءِ بِالتَّواضُعِ وَالسَّعَةِ وَعَلَى الْفُقَرآءِ بِالصَّبْرِ وَ الْقَناعَةِ وَعَلَى الْغُزاةِ بِالنَّصْرِ وَالْغَلَبَةِ وَعَلَى الاُسَراءِ بِالْخَلاصِ وَالرّاحَةِ وَعَلَى الاُمَرآءِ بِالْعَدْلِ وَالشَّفَقَةِ وَعَلَى الرَّعِیَّةِ بِالاِنْصافِ وَ حُسْنِ السّیرَةِ وَ بارِکْ لِلْحُجّاجِ وَالزُّوّارِ فِى الزّادِ وَالنَّفَقَةِ وَاقْضِ ما اَوْجَبْتَ عَلَیْهِمْ مِنَ الْحَجِّ وَالْعُمْرَةِ بِفَضْلِکَ وَرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ ».

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  (1001   (                                                                   

ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء  پا نزدهم ـ صفحه 282 )

  ( قسمــت چهــاردهـــم )

موعظـتِ بلیـــغ

 ( جزء پانزد هــم صفحــه 285 آیه 36 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم   

وَلاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ

کُلُّ أُولئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْؤُولًا

    تفسیـــر لفظـــی :

و چیزى را که بدان علم ندارى دنبال مکن

زیرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد

 تفسیر ادبی و عرفانی :

در این آیت ، هم موعظت است ،

هم تَذکِـــــــرَت است ،

هــــم تهـــدیــــــــــــد !

موعظتِ بلیـــغ ، و تذکرتِ به ســـزا ، و تهدیـــدِ تمــــام !

پنــــــــد می دهد تا بنده از کار دین غافل نمانَد ،

یادآوری می کند تا بنده حقّ را فرامــوش نکند ،

بیــــــــم می دهد تا بنــــــده گستـــاخ نشود !

می فرماید : ای آدمی ؛

زبان گوشدار ، آن چه ندانی مگوی ،

گوش را به شنیدنِ باطل مشغول مکن ،

دیده را به دیدنِ ناشایست نگران (نگریستن) مکن !

اندیشه ی فاسد مکن ؛

که فردا تو را از همه ی آنها خواهند پرسید !

زبــــان را شاه راهِ یــــــادِ حقّ گردان تا رستگار شوی ،

گــــــوش را بر شنیدنِ سخنِ حقّ دار تا از رحمت بهره یابی ،

چشــم را بر نظرِ عبرت گمار تا برخوردار باشی ،

دل را به مهــــــر او پرداز ،

و غیـــــر را فرو گذار تا به پیروزی برسی .

که گفتـــــه انــــــــد :

هر آن دلی کـــه معــــرفت در او جــــــــــای گرفت ،

اندیشه ی هــر دو ســـــــــــرای از او برخاست ،

چون به هرچـــــــــه نگــــــرَد حــقّ را بینــد ،

و هرچــــه شنـــــوَد از حـــــقّ شنـــوَد ،

به یک بارگی دل را با حـــقّ پردازد ،

و بــــــه مهـــــــر وی نــــــازَد ،

از این جا خدمت در خلوت ،

و مکاشفتِ حقیقت ،

و غرق شدنِ در مواصلت را آغاز کند !

خدمتِ در خلــوت ؛ از آدمیــــان ، نهـــان !

مکاشفتِ حقیقت ؛ از فرشتــــگان ، نهــــان !

استغراقِ در مواصلت ؛ از خویشتـــن ، نهــــــان !