تفسیر ادبی عرفانی حروف مقطعه (9)

س 12 : یــوسف

دلـــربــا

بســــم الله الــرحمــن الــرحیــم

الــر ، تلـــــک آیــــات الـکــتــــاب الـمـبیـــــــن

 (ا لـر) : 

الف اشاره به الله ،

لام اشاره به لطیف ،

راء اشاره به رحیــم،

بنــام مـن که خـداونــد لطـیـف و رحیــم هستم.

***************************

چون شفا ای دلربا ازخستگی ودرد توست  

خسته را مرهم مساز و درد را درمان مکن

***************************

الهـــــــی ؛

از پیش خطر و از پس راهم نیست ،

دستم گیر که جز تو پناهم نیست ،

دستم گیر که دستاویزی جز تو ندارم ،

و عذرم بپذیر که پای گریزی ندارم ،

الهـــــــی ؛

خود را از همه به تو وابستم ،

اگر بداری تو را پرستم ،

و اگر نداری خود پرستم ،

نومید مساز بگیر دستم ،

********************************

گر همه رأی تو فنـای من است

کار من بر مراد رأی تــو است

شد دلم ذره وار در هــوست

دلم این ذره در هوای تو است

تفسیر ادبی عرفانی حروف مقطعه (8)

س 11 : هـــود

وصــال دلبـــر

بســــم الله الــرحمــن الــرحیــم

الـــر کــتـــاب احـکــمــت آیــاتــه ثــم فـصـلــت

(ا لـر) : 

 الف نشان الفت و امر  به توحیــد،

لام نشانـــه لــؤم و سرزنش،

 راء نشانه رفــق و لطف.

خـــدایـــــا ؛

گاه می گوئی فرودآی ، گاه می گوئی گریز،

گاه فرمائی بیا، گاه گوئی پرهـیـز،

خـــدایـــــا ؛ 

این نشان قربت است؟ یا محض رستاخیز؟

هـرگــز بشارت ندیدم تهدیدآمیز !

ای مهربان بردبار، ای لطیف نیک یار،

آمدم به درگاه، خواهی به ناز دار، وخواهی خــوار دار.

حقیقت این کار همه نیاز است

و حسرتی بیکـران و دردی مادر زاد ،

در آن هم ناز است هم گـداز!

هم رستاخیز نهان هم زندگانی جاودان،

و بیقراری دل واجدان،  

بلای جان مقربان،

حیرت عـلـم محـقـقــان،

احتراق عشق عارفان و سرگردانی جوانـمردان،

سرگردانی آنان در این راه چنان است که

کسی در چاهی بی ته افتـد

هـرچنـد که در آن بیشتـر میشود آن چاه بی ته تر میشود !

که هرگز او را پای بر زمین نیاید !

همچنین روندگان در این راه همیشه روانند

افتان و خیزان که هـرگز ایشان را نه وقفتی

و درین راه نه سلوتی

و نه این دریا را قعـری

و نه این حدیث را غایتی است.

*******************************

آن را که وصـــال یار دلبـر باید                    

 ازخویشتنش فـراق یکسـر بایــد

تفسیر ادبی عرفانی حروف مقطعه (7)

س 10 : یـونـس

شیـــدای محبــوب

بســــم الله الــرحمــن الــرحیــم

الـــر ، تلـــک آیـــات الکــتـــاب الـحــکــیـــــــم

(ا لــــر) :

امام صادق(ع) فرموده اند:

معنی الر (اناالله الرؤف) است،

یعنی منم خدای بسیار مهربان.                        

( تفسیرقرآن عظیم ، فیض الاسلام )

(ا لــر):

منـم آن خــداونــد که می بینـم

و جـز مـن دارنـده  و پروراننـده ای نـــــه!

الف احـدیت ،

لام لطف ،

راء رحمت است به هـمه آفــریدگان.

جلال احـدیت به عـزت و کمال حکمت

سوگـنــد یـاد میکنـد و میگـویـد:

به وحدانیت ذات من،

به لطف من با دوستـان من،

به رحمت من بر بنــدگان من،

که این کتاب نامه ی من است،

از حدوث پاک  و از نقص دور،

و از عـیـب منــزّه است،

سخـنــی است راست ،

حدیثی است پاک ،

کلامی است درست ،

کلامی که صحبت حـق را بیعـت

و ذخـیــره آن در ســـرّ عـارفــــان ودیعـت است.

****************************

الهـــــــی ؛

اگر چه طاعت بسی ندارم ،

لکن در هر دو جهان جز تو کسی ندارم ،

الهـــــــی ؛

تا با تو آشنا شدم از خلق جدا شدم ،

محبوب را شیـــــدا شدم ،

نهان بودم ، پیدا شدم ،

الهـــــــی ؛

از بنده با حکم ازل چه برآید ؟

و بر آنچه ندارد چه باید ؟

کوشش بنده چیست ؟

کار خواست تو دارد ،

به جهد خویش نجات خویش کَی تواند ؟

الهـــــــی ؛

هرکه تو را شناسد کار او باریک ،

و هرکه تو را نشناسد راه او تاریک ،

تو را شناختن از تو رستن است ،

و به تو پیوستن از خود گذشتن است ،

الهـــــــی ؛

آنچه را که بر من آراستی به جان خریدم ،

و از هر دو جهان دوستی و لقای تو را گزیدم.

آن کس که تو را شناخت جان را چه کند ؟

فرزنــد و عیـال و خانمـان را چه کند

دیوانــه کنی هـر دو جهـانش بخشی

دیوانه ی تو هر دوجهــان را چه کند ؟

تفسیر ادبی عرفانی حروف مقطعه (5)

س 3 : آل عمـران

بســـم الله الــرحمــن الــرحیـــم

الــم ، الله لا اله الا هـــوالـحــی الـقـیــــــوم

یادگار جانهـــا

 (ا لـــم):

رازی است میان خـداونــد سبحان

و پیغمبراکرم( ص) و جزء متشابهات است،

کسی جز ائمه معصومین صلوات الله علیهم

که به اسـرار و رمـوز قـرآن مجیـد دانـاینـد

به حقیقت آن آگاه نیست.

حضرت صادق (ع) فرموده اند :

معنی  الـم سوره آل عمران (انـا الله المجید) است،

یعنی منم خـداونــد با مجد و بزرگواری،

و گفته شده یادآوری این حروف در آغاز سوره برای جلب

توجه مردم است به مطالبی که پس از آن بیان میشود.     

                                                                    (تفسیرقرآن عظیم ، فیض الاسلام )

(ا لـم) :

از ابن عباس مفسر قـرآن ( بعــد از حضرت علی علیه السلام)

نـقـــل شــــده که:

(الف) اشاره به الله

و (لام) اشاره به جبرئیل

و (میم) اشاره به محمد(ص) است

و دلالت دارد بر اینکه مبدأ قــرآن از خـــدا است

و واسطه آن جبرئیل و به محـمــد(ص) منتهی میشود،

چون : الف اول مخرجها است

و لام میان مخرجها

و میم منتهای مخرجها است.

پس الم رمز دوستی

و خطـابی سر بسته با عـاشقــان است.

**********************

الهــــی ؛

ای سزاوار ثنای خویش ،

ای شکر کننده ی عطای خویش ،

ای شیرین نماینده ی بلای خویش ،

بنده به ذات خود از ثنای تو عاجـــز ،

و به عقل خود از شناخت ذات تو عاجــز ،

و به توان خود از سزای تو عاجـــز ،

الهــــی ؛

ای یادگار جانهـــا ؛

و یاد داشته ی دلهـــا ؛

و یاد کرده ی زبانهـــا ؛

به فضل خود ما را یاد کن ، و به یاد لطیفی ما را شاد کن

**************************** 

اِنَّ هـذا القُــرآنَ یَهـــدِی لِلَّتِی هِیَ اَقـوَمُ،

 قــــرآن :

برای رهروان دلیل آشکار،

و برای جویندگان چراغی روشن است،

اهل حق را دل گشاید، و بسوی حق راه نماید،

پس اگر جوینده با تقصیر بُـوَد و در نظر او قصور باشـد

و از عنایت حق دور، قرآن او را سبب ضلالت بُوَد !

و این نه از آن جهت است که در دلیل قصور آید،

که دلیل همان چراغ هدایت از نور اعظم تابان است،

لیکن نگرنده قاصر آمده و از دیدار آن محجوب مانده !

همچون روز که جهان از نـــور پـر است

لیکـــن نابینـــــا از آن محــــــــــروم !

***************************

خورشید نه مجرم ارکسی بینا نیست          

 موسی نشود هرآنکه در سینا نیست   

تفسیر ادبی عرفانی حروف مقطعه (4)

س 2 : بقـــره   

بســــم الله الـرحمــن الــرحیــم

الــم، ذلک الکـتـاب لا ریب فـیــه هـدی للمتقین

صحیفــه ی دوستی

 (ا لـــم):

رازی است میان خـــدای تعــالی و پیغمبــــراکـرم (ص)

که بنا بر مصلحتی آشکار نگـشته.

از امام حسن عسکری(ع)نقل شده:

معنی الـم سوره بقره اینست:

این کتابی که فـرستادم هـمـان حروف از هـم جـدا شـده ای است

که برخی از آنها الف،لام، میم، است

و این کتاب به لغت و سخن و حروف هجا ( ا- ب - ت ...) شما است،

فَاتُوا بِمِثلِهِ اِن کُنتُم صادِقِین،

پس اگـر راستگو هستید مانند آنرا بیاورید.                                                         

( تفسیرقـرآن عظیم ، فیض الاسلام )

(ا لـــم) :

 اجمالاً بین حروف مقطعه در سوره هائی که

با حروف مقطعه آغاز میشود و بین معنی کلی آن سوره

ارتباطی وجود دارد. و گفته شده که مراد از آن

دلالت بر اسماء ( اسماء الحسنی ) خـدای تعـالی دارد.                                 

( ترجمه المیزان ج اول ص 20 و 216)

********************************

و اینک از تفسیر ادبی عرفانی :

(ا لـــم) :

بدان که خطاب به حروف مفرد،

سنت و رویه دوستان است ،

که درحقیقت رازی از دوستی به دوستی دیگـر است

بی آنکه رقیبی از آن آگاه شود.

زان گونه پیامهـا که او پنهـان داد                  

یک ذره به صدهـزارجان نتوان داد

در صحیفه دوستی نقش خطی است که

جز عاشقان ترجمه آن نخواننـد،

و درخـلـوت خـانه ی دوستی ،

میان دوستان رازی است که جـز عـارفــان نـداننــد،

و در نگارخانه ی دوستی رنگی است از بی رنگی

که جـز والهــان و مشتـاقــان نبیـننـــد!

جمال چهره جانان اگرخواهی که بینی تو                 

 توچشم سرت نابینا و چشم عقل بینا کن

********************************

تا با موسی هـزاران کلمه به هـزاران لغت برفت ،

با محمـد(ص) در خـلـوت (اَو اَدنی) ،

بر بساط انبساط این راز برفت،

آن کلمه ها با موسی در حجاب برفت ،

و این راز با محمـد(ص) در عـیـان،

موسی سخن ها و خبرها شنید، گوینده ندید،

محمـد(ص) راز را شنید و در رازدار می نگرید،

موسی به طلب نازید که در طلب بود،

محمد(ص) به دوست نازید که در حضرت بود،

موسی لذت مشاهـده نیافته و ذوق آنرا ندانسته ،

و از سمع و ذکر فـراتر نشده بود،

محمد(ص)از حـدّ سمــع به نقطه جمـــع رسیده بود،

جان در سر عـیــان شد و عـیـان از بیان دور!

مست تو ام از جرعه و جــــام آزادم                 

مـرغ تـو ام از دانــ ـه و دام آزادم

مقصود من از کعبـه و بتخانــه توئی                

ورنه که من از هـر دو مقــام آزادم

********************************

 (ا لـــم) :

نوازشی است به زبان اشارت که با مهتر عالـم رفت

و به رمز الف و لام و میم میگوید:

ای سیّـد :

از پرده واسطه ی جبرئیل یک دم درگذر ،

تا صفت عشق ، نقاب تعــزّز فـرو گذارد ،

و آن شگفتیهای پنهانی و ذخیره های غیبی

که تو را ساخته است به تو بنماید!

جبرئیل آنجا اگر زحمت کند خونش بریز   

خون بهای جبرئیل ازگنج رحمت باز دِه

********************************

عرفـا در این باب سخنی نغــز گفته اند:  

الف پیشوای حروف است و در میان حروف معروف،

به دیگـر حروف پیوند ندارد،

ولی دیگـرحروف به الف پیوند دارد،

الف از همه حروف بی نیاز است،

همه حروف را به الف نیازاست،

الف اول و آخر یکی و راست است،

و یک رنگ و دیگـر حرفها رنگارنگ و ناراست!

    پس هـر حـرفی از آن سه حرف،

چـراغی است از نور اعظم افروخته،

آفتابی است از مشرق حقیقت طالع گشته،

و به آسمان غیرت ترقی یافته،

صفات بشری و کدورتهای خلق،

حجابِ آن نور است

و تا حجاب بر جا است

 طمع یافتن آن نــــور خطا است!

یارب ز ره راست نشـــانی خـواهـم                

 ازباده ی آب و خـاک جانی خواهـم

ازنعمت خود چو بهـره منـدم کــردی                 

در شکـرگـزاریت زبـانی خـواهــم