نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید (654 ) 

ســوره 5 : انعـــام ( مکّی ـ 165 آیه دارد ـ جزء هفتم ـ صفحه 128 )

  ( قسمــت دوّم )

حقیقتِ توحـیــد

( جزء هفتــم صفحه 128 ـ آیه   1 ) 

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَ جَعَلَ  الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ

ثُمَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِرَبِّهِم یَعْدِلُونَ

تفسیر لفظی :

به نام خداوند رحمتگر مهربان

ستایش خدایى را که آسمان ها و زمین را آفرید و تاریکی ها و روشنایى را پدید آورد

با این همه کسانى که کفر ورزیده‏ اند [غیر او را] با پروردگار خود برابر مى‏ کنند

تفسیر ادبی و عرفانی :

اَلحَمدُ لِلّهِ الَّـذِی خَـلَـقَ السَّمواتِ وَالاَرض...

 خــداونـــد در این آیت به ستایش نفس خویش ،

و ثنای ازلی آغاز و به سنـای صمـدی و علاء احـدیِ خویش خـتـــم کرد .

کِـــرا رسد؟ و کِــــرا سِزَد که وی را به پاکی بستــــاید؟

و به بزرگــــــــــــــــواری نام بَــــــرَد؟

جز خـدای آفریننده آسمان و زمین و آفریدگار روز و شب

که آسمان را چون سقفی زیبـــا پیراسته،

و زمین را چون مَهـدی دیبــــا آراسته،

روز را برای معـــــــاش ساختــــه ،

و شب را برای آرامش پرداختــــه است!

برخی گفته اند :

آسمان اشارت است به آسمان معرفت،

و آن دل های عارفان است،

و زمین اشارت است به زمین خدمت

و آن نفس های عابدان است،

و چنان که صورت آسمان به اختران نگاشته ،

و به ماه و آفتاب آراسته ،

و نظاره گاه زمینیان کرده ،

آسمان معـرفت را هم به آفتـــاب علم و ماه توحیـــد

و ستارگان خواطر آراسته ،

و آن را نظاره گاه آسمانیان کرده ،

هرگاه شیطان قصد استـــراق سمع کند،

ستارگان از آسمان عـزت او را سنگ باران کنند .

نوشته اند :

همچنان که در بسیط زمین هفت دریـــــا است ،

که در آن معاش و منافع خلق تأمین است،

در زمین خدمت عارفان نیز هفت دریا است ،

که راه سالکان است و آن عبارت است از :

سُکـر ِوجـد ، برقِ کشـف ، حـیـرتِ شهـود ،

نـــور قـــرب ، ولایــة وجـود ، بهــــــاء جـمــع ، حـقـیـقـت افـــراد .

که این هفت دریا بر سرِ کویِ توحـیــد نهــــاده ،

و تا سالکینِ راهِ حقیقت از این هفت دریا نگذرند به حقیقتِ توحـیــد نرسنــد.