نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 628 )   

ســوره 5 :مـــائـده ( مدنی ـ  120 آیه دارد ـ جزء ششم ـ صفحه 106)

( قسمت چهــارم ) 

فلسفـه طهــارت

   ( جزء ششــم صفحه 108 )

بِســـمِ اللهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم 

  6 ـ یاأَیُّهَاالَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ  فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَ امْسَحُواْ  بِرُؤُوسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَینِ وَ إِن کُنتُمْ جُنُبًا  فَاطَّهَّرُواْ وَ إِن کُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدِیکُم مِّنْهُ مَا یُرِیدُ اللهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ وَ لَکِن یُرِیدُ لِیُطَهَّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

 تفسیر لفظی :

اى کسانى که ایمان آورده‏اید چون به [عزم] نماز برخیزید صورت و دست هایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پیشین [ هر دو پا ] مسح کنید و اگر جنب‏اید خود را پاک کنید [ غسل نمایید ] و اگر بیمار یا در سفر بودید یا یکى از شما از قضاى حاجت آمد یا با زنان نزدیکى کرده‏اید و آب نیافتید پس با خاک پاک تیمم کنید و از آن به صورت و دست هایتان بکشید خدا نمى‏خواهد بر شما تنگ بگیرد لیکن مى‏خواهد شما را پاک و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد که سپاس [او] بدارید.

تفسیر ادبی و عرفانی : [ بخش دوم ]

گفته اند : طهارت دست و پا از آن رو است که :

خداوند این چهار عضو آدمی را از دیگر جانداران ممتــاز ساخت ،

دست داد تا با آن غذا خورَد ،

صورت داد تا از دیگران برتر و زیباتر باشد ،

سر داد تا در آن عقل جای گیرد ،

و در عقل شرفِ دانائی قرار داد تا رو به کمال رود ،

دو پای داد تا قامت زیبا بر دو پای استوار باشد ،

که دیگر جان داران را از این مزیت ها نیست !

چون این نعمت را بر آدم و فرزندان تمام کرد ، پاکی و پاکیزگی این اعضاء و جوارح را برای سپاس آن نعمت ها از او خواست .

و نیز گفته اند : طهارت سبب آسایش و آرامش است ،

چنان که در قصه ی مریم (س) ، هنگام ولادت عیسی (ع) ، چشمه ی آبی پدید آمد، و مریم از اندوه ولادت و وحشتِ غربت بِرَست .

و طهارتسبب دفع وسوسه ی شیطان است ، که فرمود : هرگاه کسی از شما خشمناک شود ، وضو گیرد تا آسوده شود .

و طهارتباعث کشف بلا و محنت است ، چنان که در قصه ی ایوب (ع) او پا را بر زمین کوبید آب نمایان شد ، و همه ی بلا و محنت و درد و زحمت او با آن آب شستشو و درمان شد .

حکمت این که در نبودن آب ، طهارت را به خاک گردانید آن است که : آدم از آب و خاک آفریده شده ، تا آدمی پیوسته از آن آگاه بوده و شرف خویش را در آن داند ، و شکر این نعمت بجای آرَد .

و آدم از این جهت بر ابلیس شرف یافت که او از خاک بود و این از آتش ! که آتش عیب نما و خاک عیب پوش است ، که هرچه بر آتش نهی سره از نا سره پدید آرَد و مغشوش را از خالص پیدا کند ، لکن هرچه به خاک دهی آن را بپوشاند و عیب آن ننماید !

دیگر آن که آتش سبب قطع است ، و خاک باعث وصل !

با آتش بریدن و کُشتن است ، با خاک پیوستن و داشتن ،

ابلیس از آتش بود لاجرم بگسست ! و آدم از خاک بود لاجرم بپیوست !

طبع آتش تکبر است و سرکشی و شرارت و نابودی ،

و طبع خاک تواضع است و فروتنی و رشد و نمو !

هرچه را در آتش اندازی ، بسوزد و خاکستر شود و بر باد رود !

و هرچه را در خاک نهی ، ریشه بگذارد و رشد کند و بارور گردد !

گویند : علت و فلسفه ی تخصیص آب و خاک اندر طهارت آن است که : هرجا آتش افتد زخم آن را به آب و یا خاک بنشانند ،

و مؤمن را دو آتش در پیش است ، یکی آتش شهوت در دنیا ، و دیگری آتش عقوبت در عقبی ، خداوند آب و خاک را سبب طهـــارت وی گرداند تا امروز آتش شهــوت بر او بنشاند ، و فردا آتش عقـوبت !