نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 772 )                                               

ســوره 8 : انفـــال ( مـدنـی ـ 75 آیه دارد ـ جزء نهم ـ صفحه 177 )

    ( قسمــت نـــوزدهـــم )

نشـاطِ طـاعــت

بارگاه امام علی علیه السلام در مــــزار شریف افغانستان

 ( جزء د هــم صفحه 182 آیه   41 ) 

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى

وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِن کُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا

یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ

  تفسیـــر لفظـــی :

و بدانید که هر چیزى را به غنیمت گرفتید یک پنجم آن براى خدا و پیامبر

و براى خویشاوندان [او] و یتیمــــــان و بینــوایــــان و در راه‏ ماندگان است

اگر به خــــــدا و آن چه بر بنــــده خــود در روز جدایى [حق از باطل] روزى که

آن دو گروه با هم روبرو شدند نازل کردیم ایمان آورده ‏اید و خدا بر هر چیزى تواناست

 تفسیر ادبی و عرفانی : [ بخش دوم ]

یکی از عرفای بزرگ گوید :

روزگاری در قهــــــــر نفس خویش به سر آوردم ،

تا او را از مراد و کام خویش باز داشتم ،

روزی با من در آویخت و گفت :

«جنگ کردن ، شرط دین است و عماد مسلمانی و نشان طاعت داری !»

و من از نشاطِ نفس در جنگ عجب داشتم ،

که از نفس ، نشاطِ طاعت نیاید !

و به خیـــر و صــــلاح ، کمتــــر گــــــراید !

گفتم : ناچار در زیر این نشاط ِجنگ ، مَـــکــــری است !

پیوسته او را فرمان روزه می دهم ،

چون طاقت گرسنگی ندارد ؛

خواهد که آغاز سفر کند ، و در سفر ، روزه را گشاید !

پس ؛ رخصتِ سفـــــر کند !

پیش خود گفتــــــــم :

برای جلوگیری از این حیله ، نـــــذر کردم که ؛

تا در سفر باشم ، روزه نگشایم ! بلکه بیفزایم ،

نفس پذیرفت و گفت : روزه نگشایــــــــم ! 

گفتم : طاقت شب به عبادت گذراندن ندارد ،

از این رو به سفـــر و روزه تن داد !

گفتم : در سفر هم از شـام تا بـــام نفس را بر پــــا دارم ،

گفت : روا دارم و از آن ننـــــالم !

اندیشه کردم که شاید با مردمی نیامیزد ،

و وحشت خلوت او را بر این داشته !

و می خواهد در مسافرت ، با مردم صحبت و معاشرت کند !

همت کردم که در سفـــــــر ؛

جز در جاهای خراب و ویرانه فرو نیایم و از خلــق گوشه گیرم ، 

آن نیـــــــــــز پذیــــــــرفت !

پس از آن از روی عجز به درگاه باری تعالی زاریـــــــــدم ،

مگر به فضــــــــــل خود مرا مدد دهد ،

و به لطف خود مرا از چنگ حیله ی نفس رهائی بخشد و شاد گرداند ،

آخــــــر امــــــــــر دریافتم که نفس می گوید :

هر روز هزاران بار مرا با شمشیر مجاهدت ضربت زنی ،

و هـــــزار بـــــار بکُشی ! و خلــــــــق را از آن آگاهی نــه ! 

باری به جنگ با کفّـــــــار روم تا کشتـــــه شوم !

و همـــه ی جهــــانیــــان گوینـــــــــد :

فلانی در جنــگ شهیـــــد شد !

پیش خـــود گفتــــــم :

نفس ، شگفت دشمنی ســـرسخت است ؛

که نــــه در دنیــــا مــــوافقــــت کنـــد !

و نه در عقبــی سعــادت خواهد !

خواست کمنــــــــد ریــــــــا را بر من گشاید ،

و در زمــــــــره ی هـــــالکانــــــم آرد !

لیکن خداوند مرا از مکــــــر وی آگاه کرد ،

و در کــــرم لطــــــف خـــود مـــــــــرا جای داد ،

من هم بر اوراد و اذکار بیفـــــــــزودم ،

و از مکــــر او در سایه ی لطف خــــدای ، ایمـــن شــــدم .

سِــــــرّ ِ جــــــــــــان

با کـــه گویم راز دل را ، کس مــرا همـــــراز نیست

از چه     جویــــم سِرّ جـــان را ، در به رویم باز نیست 

نـــاز کن تا مى‏توانى ، غمــــــــزه کن تــا مى‏شود

  دردمنـــــــــدى را ندیدم ، عــاشق ایـن ناز نیست

حلقـــــه صــــوفى و دیـــــر راهبــــم هرگز مجوى

مــــــــــــرغبــال و پر زده ، با زاغ هم‏پـرواز نیست

اهل دل ، عـــــــاجز ز گفتار است با اهـــل خــــرد

 بــــــى‏زبانبـا بى‏دلان هرگز سخن پـرداز نیست

ســـــر بده در راه جانان ، جان به کف سرباز باش

  آنکـهسر در کــــــــوى دلبر نفکند، سرباز نیست

عشق جــانـــان ریشــه دارد در دل ، از روز اَلَست

 عشــــقرا انجـــــام نبــود ، چون ورا آغاز نیست

این پریشـــان حالــى از جــــام "بلى" نوشیده ام

ایـــن "بلــى" تا وصل دلبر ، بى بلا دمساز نیست

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 65 ]

اگر ساقی از آن جامی که بر عشاق افشانَد

بیفشانـــد ، به مستی از رخ او پرده برگیر م !

برای سلامتی و خشنودی امـــام و مقتــــدا و مولایمان

 قائـم آل محمّـــــد (ص)

و برای تعجیل در فـــرج مبــــارکشان

دو رکعت نماز مخصوص و یکصد صلوات