نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 742 )                                                    

ســوره 7 : اعـــراف ( مکّی ـ 205 آیه دارد ـ جزء هشتم ـ صفحه 151 )

( قسمــت ســی و هشتــــم )

نشــانِ دوســت

 ( جزء نهــم صفحه 172 آیه 168) 

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

وَ  قَطَّعْناهُمْ فِی الْأَرْضِ أُمَماً مِنْهُمُ الصّالِحُونَ وَ مِنْهُمْ  دُونَ ذالِکَ

وَ بَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَ السَّیِّئاتِ لَعَلَّهُمْ  یَرْجِعُونَ

تفسیـــر لفظـــی :

و  آن ها را در زمین بصورت گروه هایى، پراکنده ساختیم ،

گروهى از آن ها صالح، و  گروهى ناصالحند.

و آن ها را با نیکى ها و بدى ها آزمودیم ، شاید بازگردند  

 تفسیر ادبی و عرفانی :   

این آیت از روی تحقیق ،

بر ذوق اهـــــل وجــــد ،

 اشارت است که ؛

جهــان گــــــردان امّت ،

و غریبــــان وادی طریقت ،

که پیوسته گِرد عالَم می گردند ،

از این دیــــار به آن دیــــــــــار ،

از این غــــــار به آن غــــــــار ،

تا وقت خویش از خلق بپوشند ،

و دین خویش از دستبرد اغیــــار نگه دارند .

مصطفی (ص) در این معنی فرمودند :

روزگاری به مردم بیاید که ؛

دینِ دین داران [تا از مردم نفرت نگیرند] به سلامت نمانَد !

ایشان را به سان جهــــــــان گردان بینی که از خلــــــــق گریزان ،

گاه در کـــــــــوه و گاه در بیـــابــــان !

پویــان و دواننــد غریبــان به جهـــاننــــد

در صومعـــه ی کــــوه و در غـــار بیابان !

یک سر همـــه محـــوند به دریـــای تفکـر

برخوانده به خود ، بر همه لاخان ، و لامان

شاهد این امر قصه ی اصحاب کهف است که از مردم و بزرگان خویش گریزان و با چوپانی به غـــــــاری در کوه پنــــــــاه بردند !

و نیز داستان محمد مصطفی (ص) است که از ناپاکان زمان به غار حـــــرا پنــــــاه می برد و بعد از رسالت نیز از دست مشرکان به غـــار ثَــــور  پنــــــاه بردند !

معنی دیگــــــر :

گفته اند : پراکندگی امّت ها در زمین ،

و جهان گردی و غربت انگیزی ،

ویژه ی مشتــاقــــــان است ،

که مشتــــــاق در اغلب روزگار ،

و در عمــــــوم احـــــــوال ،

بی قـــــــرار و بی آرام ،

گِــــرد جهـــان همی گردد ،

تا مگر به جائی رسد که در آن جا نشان دوست بیند ،

یا از کسی خبر دوست به او رسد !

شیخ انصاری گفت :

الاهـــــــــــــــی ؛

غریبِ تو را ، غربت ، وطــــن است ،

پس این کار را کَی دامـــن است ؟

چه سزاوار فرج است آن کس که به تو ممتحن است ؟

کَی به خانه رسد کسی که غربت ، او را وطن است ؟

 الاهــــــــــــــــی ؛ 

مشتــــاق کُشتـــــه ی دوستــــــی ،

و کشته ی دوست دیــــدار تــــو را کفــــن است !

دوستان حق این هایند که :

ایشان را در کام و ناکام بیازمایند ،

نه در کام فریفتـــــه شوند ،

و نه در ناکام از حــــق برگردند !

شغلی دارند در پیش ،

مهم تر از کام و ناکام خویش ،

با خلق عاریتند و با خود بیگانه !

و از تعلّــق آســـــوده !

دل هاشان با مولی پیوسته ،

سر هاشان با اطلاع وی آراسته !

همی به زبان حال و انکسار گویند :

خداوندا ؛ در درگاه آمدیم بنده وار ،

خواه عزیز داری ، خواه خوار !

مَحــرَمِ راز

در غـم هـجـر رخ مـاه تـو در سـوز و گـدازیـم 

تا به کـی زیـن غم جانکاه بسوزیـم و بسازیم

شـب هـجـران تـــــو  آخـر نــشـــــود رخ نـنـمـایـی

در همـه دهـر تـو  در نـازی و مــــا گـرد نـیـــــازیـم

آیـد آن روز کــه در بــاز کـنــی پــرده گـشــــــایـی

تا بـه خـاک قدمـت جـان و سـر خـوش بیـــــازیـم

بـــه اشـارت اگـــرم وعـــده دیـــــــدار دهـــد یــار

تـا پـس از مرگ به وجـــد آمـده در سـاز و نـواییـم

گـر بـه انـدیشـه بـیایـد کـه پـناهـی سا بـه کویت

نه سوی بتـکـده رو کرده و نـه راهـی حجــــازیـم

سـاقی از آن خم پنهـان که ز بیگانـه نهان است

باده در سـاغر مـا ریــز کــه مــا مــحــرم رازیــم

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 166 ]