نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 695 )                                         


ســوره 5 : انعـــام ( مکّی ـ 165 آیه دارد ـ جزء هفتم ـ صفحه 128 )


  ( قسمــت چهــل و سوم )


حجّــت بالغـــه

 

 ( جزء هشتــم صفحه 146 آیه 142 ) 

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

وَ مِنَ الأَنْعَامِ حَمُولَةً وَ فَرْشًا کُلُواْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللّهُ   

وَ لاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ  مُّبِینٌ


تفسیر لفظی :

 

و [نیز] از دام ها حیوانات بارکش و حیوانات کرک و پشم‏ دهنده را [پدید آورد]

از آن چه خدا روزی تان کرده است بخورید و از پى گام هاى شیطان مروید

که او براى شما دشمنى آشکار است


تفسیر ادبی و عرفانی :

 

این خود نعمتی دیگر است بر بندگان و منّتی دیگر ؛

که نه تنها باغ و بستان و انواع درختان

و میوه های الوان  آفریدیم و ساختیم ،

بلکه چهارپایان و جانوران هم آفریدیم

و مسخّر شما گردانیدیم ،

و منافع شما در آن نهادیم ،

و نه تنها حیوانات را مسخر شما کردیم

بلکه جمادات را هم مسخر شما کردیم ،

و شب و روز و آفتاب و ماه و ستارگان را هم مسخر شما قرار دادیم ،

و خلاصه ؛ آن چه در آسمان و زمین است زیر تسخیــــر شما نهادیم .

 این از بهر آن است که من خداوند بی نیازم

و به هیچ چیز و هیچ کس نیاز ندارم ،

و هرچه آفریدم برای بندگان و رهیگان آفریدم .

 بنده ی من ؛

این همه نعمت و نـــوازش از مـــــــا بین ! و شکر از مـــــــا کن ،

فضل مـــــــا بین نه فضل خود ، عون مـــــــا بین نه جهد خود ،

نعمت مـــــــا به طاعت مـــــــا به کار دار ،

و شیطان را خوار دار ، که او تو را دشمن است و راه زن !


آن گاه پس از این آیت ، لختی نعمت های خود را به تفصیل یاد کرد ،

و محرّمات را از محلّلات جدا ساخت ، و هریکی را گروهی نامزد کرد ،

که طیبات را مؤمنان پاک ، و خبیثات را دشمنان ناپاک روزی کرد ،

سپس فرمود :

147 ـ فَإِن کَذَّبُوکَ فَقُل رَّبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ وَ لاَ یُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِینَ

[اى پیامبر] پس اگر تو را تکذیب کردند بگو پروردگار شما داراى رحمتى گسترده است

و [با این حال] عذاب او از گروه مجرمان بازگردانده نخواهد شد.

مـــــــا را  هـــم  رحمت است هم بأس و شدّت ،

رحمت از مؤمنان دریغ نیست ، و بأس و شدت از دشمنان دور نه !

 روزیِ پاکِ مؤمنان به رحمت مـــــــا است ،

و روزیِ خبیثِ دشمنان از نقمت مـــــا است !

و مـــــــا آن کنیم که خود صلاح دانیم ،

و کس را بر حکم مـــــــا اعتراض نباشد ،

و نه بر صنع مـــــــا چون و چرا روا باشد ،

آن چه کنیم به حجت خداوندی و کردگاری خود کنیم ،

که حجّـــت بالغــــه به حقیقت ، مـــــــا راست ،

و حکمِ روان ، مـــــــا را ســــزاست !

 

تا در جهـــان بُـــوَد اثـــر از جــای پــای تــــــــو

تا نغمـــه ای بُــــوَد به فلک از نــــــدای تــــــو


تا ساغر است و مستی و میخوارگی و عشق

تا مسجـــد است و بتکـــــده و دیــر جـای تـو

تا هست رنگـــی از سخــــــــن دل پذیــــر تـو

تا هست بوئـــی از تــــــــو و از مدّعــای تـــو

تا هست واژه ای ز تـــــــــو در بین واژه هـــا

تا هست رونقی ز تــــــو و گفتــــه هــای تــو

 

هرگز نه آن چه درخور عشق است و عاشقی

تا یک نشـــــانـــه ای نبُــــوَد از فنــــــــای تــــو !


[ دیوان امام خمینی (ره) ص 175 ]



موضوع :