نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید (656 )
ســوره 5 : انعـــام ( مکّی ـ 165 آیه دارد ـ جزء هفتم ـ صفحه 128 )
( قسمــت چهــارم )
آفــــــاقِ فقـــــر
( جزء هفتــم صفحه 128 ـ آیه 2 )
بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم
هُوَ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن طِینٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُّسمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ
تفسیر لفظی :
اوست کسى که شما را از گِل آفرید ، آنگاه مدتى را [براى شما عمر] مقرر داشت ،
و اجل حتمى نزد اوست ، با این همه [بعضى از] شما [در قدرت او] تردید مى کنید
تفسیر ادبی و عرفانی :
این آیت اشارت است به این که ؛
آدم از دو چیــــز آفـــریــــده شده :
طینت و رُوحانیت ،
طینـــت او خَلقـــــــــی ،
و رُوحانیت او امـــری است ،
طینت او به دست خود ساخت ،
و رُوحانیت او به امر خود پرداخت ،
در آدم هم گِلــــــزار بود هـم گُلـــزار ،
و گِـــــــــل محــــلّ گُــــــــــل بـــــــــــــــود ،
لکن با هر گُلــــی خــــــــــاری آفـــــریــــــــده ،
چنان که با آدم ابوالبشر (ع) ، خاری چون ابلیس !
با ابراهیــــم خلیــــل (ع) ، خــــــــاری چون نمــــــرود !
با موســــی عمــــــران (ع) ، خـــــاری چــــــون فرعـــــون !
و با عیسی مسیح (ع) ، خاری چون جهودان و کاهنان یهود !
و با محمّـــــــد مصطفـــی (ص) ، خـــــــاری چــــون ابــــوجهــــــل !
نوشته اند :
چون آدم (ع) در فردوس برین آرامش یافت ، و راست بنشست ! گمان برد که همیشه او را همان پرده ی سلامت می باید زدن ! از درگاه عزت خطاب رسید : ما می خواهیم از تــــو مـــــردی سازیم ، تو چون عروسان به رنگ و بوی بهشت قنــــاعت کردی !
چون زنان تا کَی نشینی در امید رنگ و بوی
همت اندر راه بنـــد و گام زن مردانــــــه وار
ای آدم ؛ دست از گردن حــــوّا بیرون کن ، که تو را دست در گردن نهنـــگ عشق می باید کردن !
و با شیـــر شریعت هم کاسه باید شدن ! از سرِ صفات هستی برخیز ، که تو را با قدم ریاضت
و با پای افزار ملامت به آفــــــاقِ فقـــــر سفر باید کرد ، در آن خاک دان ( زمین ) رو ،
و بنشین به ویرانه ای ، و قناعت کن به نانی و جامه ای تا مــــردی شَوی !
جان فشان و راه کوب و راد زیّ و مرد باش
تا شوی باقی چو دامن برفشانی زین دَمَن
ای آدم ؛ نیــــک نگر تا خــــودبیــــن نباشــــــی ، و دست از خــــود بیفشـــــــانی ،
که آن فرشتگان که در پرده ی تسبیح گوئی نــــوای سُبّـــــوُحٌ قُــدُّوس زدند ،
خودبیـــــــــن بودنـــــد ، و دیـــــــده در جمــــــــــال خـــــــــــود داشتنــــد ،
لاجرم باطن آنان را از بهر شـــــرف تـــــو ، از عشــق تهی کردیم ،
و تــــــــو را از قعـــر دریــــای قــــدرت از بهر آن برکشیدیم ،
تا بر پرده ی عصیان خویش نوای ندامت و توبه زنی !
که ؛ اِنَّ اللهَ یُحِبُّ التَّــــوّابِیــــــــــنَ .
دور باش از صحبت خودپرورِ عادت پرست
بوسه بر خاک کف پای ِ ز خود بیــــزار زن !
موضوع :