نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید (609 )  

 [ منبع و مأخذ : کشف الاسرار و عدة الابرار خواجه عبدالله انصاری ، متوفی قرن پنجم هجری ]  

 ســوره 4 : نســـاء  ( مدنی ـ 176 آیه دارد ـ جزء چهارم ـ صفحه 77)

  ( قسمت سی و یکـــم )

غـذای جــان

   ( جزء پنجــم صفحه 91)

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

  82 ـأَفَلاَ یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ

لَوَجَدُواْ فِیهِ اخْتِلاَفًا کَثِیرًا

  تفسیر لفظی :

آیا نمی اندیشید در این قرآن که اگر از جانب غیر خدا بود

در میان آن اختلاف های زیاد می یافتید .

  تفسیر ادبی و عرفانی :  

این آیت ، اظهارِ عزتِ قرآن ،

و نشرِ بساطِ توقیرِ کلامِ خدای جهان است ،

کلامی که دل های عارفان را شفا است ،

اسرار آشنایان را ضیاء است

جان های دوستان را غذا است ،

درد های درماندگان را دوا است ،

کلامی که جان ها را تذکِرَت است ،

و دل ها را عدّت است ،

امروز وسیلت و فردا ذخیرت است .

مصطفی (ص) فرمود :

هرکسی باید نخست به قرآن راه جوید ،

تا قرآن او را بر راه دارد ،

که قرآن راه جویان را رهبر است ،

و یار خواهان را یاور است ،

مؤمن که راه می جوید ،

قرآن او را به راهصدق و حق می راند ،

و بیگانه که راه جوی نیست ،

لاجرم قرآن او را رهبــــر نــــــه !

باید بدانی که تدبّـــر دو قسم است :

یکی اندیشه کردن آدمی در نفس خود و حال خود ،

که آن را تدبّر پند و موعظه گویند ،

دوم اندیشه کردن در قرآن ،

که آن را تدبر حقیقت و مکاشفه گویند ،

اولی صفت عامه ی مسلمانان است ،

و دومی صفت عارفــــــان است ،

که ایشان را دیده ی مکاشفه دهند ،

تا حجاب میان دل ایشان و حق برداشته شود ،

و همه ی آرزو ها نقـــــــد شود ،

و آب مشاهدت در جوی ملاطفت روان گردد ،

دل از ذکـــــــر پُــــر شود و زبان خاموش !

ســــر از نظـــــــر پر و خود را فراموش !

وِقــــار فرشتگان دیـــــده ،

ثُبـــــــــات ربّانیـــــان یافته ،

به سکینه ی صدّیقان رسیده ،

که مرد تا به آنجا نرسد ؛

او را در دریای جلال قرآن شدن

و استنباط گوهر های مکنون ِ آن را کردن نشاید ،

و باید دانست که :

این درجه و مقـــــام ،

علم اســرار حق است ،

و این مردان ، صاحب اسرار ،

اگر از ایشانی ، دوست را وفاداری ،

و اگر نه ، تو را با رفتن با دوستان چه کار ؟

رَو گِــرد سـراپـرده ی اسـرار مَگَـرد

کوشش چـه کنی که نیستی مـرد نَبَــرد

اگر به تعریف ازلی و توفیق ربّانی

بنده به آن مقــــام رسد که ؛

جلال عزت قرآن

او را به خود راه دهد ،

و اسرار ِ پرده ِ غُمُوض ،

از روی مشکلات فرو گشاید ،

او را استنباط رسد ،

که مصطفی (ص) او را دستوری داده ،

و فتــوی کرده ،

چه ، که : برخی علم ها ،

مانند دُرّ مکنــــون و گوهر نهانی است ،

که جز عالمان ربّانی آن را نشناسند ،

و پرده از روی پوشیده های آن بر ندارند .