تفسیر ادبی عرفانی بسم الله الرحمن الرحیم (1)

بسـم الله الرحمن الرحیم

نوشتن وگفتن در باره کلمه طیبه بسـم الله و آیه شریفه بسم الله الرّحمن الرّحیم کاری بس دشوار ولی شیرین و آرام بخش است .

دشـوار از این جهـت که هیچ فیلسوف و دانشمند و متفکـر و متکلمی نتوانسته تفسیر واقعی و پر رمز و راز آنرا بیان کند و امام علی علیه السلام هم فرموده اند هرکس ادعای تفسیرکامل کند بسیار دروغگوست ، واضح است که امام علی علیه السلام خود داناترینِ مردم در همه علوم از جمله علـم تفسیـر میباشند .

اولیـن و بزرگترین مفسّـر قرآن

درمیان اصحاب پیامبر(ص) کسانیکه درعلم تفسیر سخن گفته اند چهار نفر معروفند :

اول امیرالمؤمنین حضرت امام علی(ع) ،  دوم  ابن عباس ، سپس ابن مسعود و ابی ابن کعب،

و به تصدیق خاصه و عامه (شیعه و سنی) آن حضرت ( علی ع ) درکلیه علوم از جمله علم تفسیر از دیگران فـائق تر و برتر و بالاتر و سرآمد تمام مردم قرون و اعصار میباشند چرا که پیامبر(ص) فرموده اند : من شهـر علـم هستـم و عـلــی ( ع )  دروازه آن شهـراست

      ابن عباس گوید : ‌‌علی(ع) علم را از پیامبر(ص) آموخت،  و پیامبر(ص) از خـدا،  پس علم پیغمبـر(ص) علم خـداست، و علم علی ( ع ) علم پیامبر(ص)،  و علم من علم علی( ع ) است، و علم من و علم همه اصحاب پیامبر(ص) در برابر علم علی(ع) همانند قطره ای است در برابر دریـا.

 وقتی علی (ع) سخن می گوید گویی از پس پرده غیب، عالم لاریب را می بیند و با جودت فکر ثابت و اصابت ر‌اْی ثاقب خود کلمات را می شکافد و بیان می کند .

      یک روز جماعتی از اهل تفسیر  نزد ابن عباس آمدند و مشکلات تفسیر را از او پرسیدند همه را به صواب جواب گفت، گروهی مقربان و قُـّراء آمدند و مشکلات قرائت را پرسیدند همه را  به بهترین وجه پاسخ داد، گروهی دیگر از حلال و حرام پرسیدند و قومی از مشکلات لغت عرب و شعـر، او همه را پاسخ کامل داد، یکی از صحابه بلند شد، سر و روی او را بوسید  و گفت قربانت گردم این همه دانش و معـرفـت را از که آموختی؟

گفت : هرچه از دانشها دارم همـه را از علی ابن ابیطالب ( ع ) آموختم

( تفسیرادبی عـرفانی جـلــد اول ص6 )

شرایطی که باید یک مفسّـرقرآن داشته باشد :

کسی را رسد تا در علوم قرآن غور و تاْمل کند که دارای ده علم باشد:                       

 1- عـلـم لغـت 2- عـلـم اشتقاق 3- علم نحـو 4- علم قرائت 5- علم سیره ها  6- علم حدیث  7- علم اصول فقـه 8- علم معامـلات 9- علم موهبت 10- علم احکام

                                         ( تفسیرادبی عـرفانی جـلــد اول ص 7 )

شرایط و ویژگیهای مفسر برای تفسیرقرآن از نظر مرحوم طبرسی صاحب تفسیر شریف مجمع البیان داشتن 15 علم است:

1 - علم لغت شناسی  2- علم نحو 3 -  علم صرف  4- علم اشتقاق  5 - علم معانی 6 - علم بیان 7 - علم بدیع 8 - علم قرائت   9 - علم اصول دین 10 - علم اصول فقه    11- علم اسباب نزول آیات 12- علم ناسخ و منسوخ 13 - علم فقه 14- علم روایاتی که آیات مجمل را روشن میکند  15 - علوم و بینشهای معنوی و درونی که درنتیجه عمل به عـلـم ودانش به عامل آن ارزانی میشود                                         

 ( ص13 مجمع الـبیـــان جــلــــد 1 )

بنا براین تفسیرآیه شریفه بسم الله الرّحمن الرّحیم  هم که مفتاح الفتوح قرآن است از این قاعده مستثنی نیست و کسی نمی تواند مدعی تفسیرکامل آن باشد.

ادامه مطلب در یادداشت بعد