بسم الله الرحمن الرحیم

واقعه غدیر خم

از زبان قـرآن و پیامبــر(ص) 

جایگاه ولایت و امامت در قرآن

آیه 67 سـوره مـائـده :

یا اَیُّهَـا الـرَّسُــولُ بَلِّغ ما اُنـزِلَ اِلَیکَ مِن رَبِّـکَ..

این آیت در حالی بر قلب نازنین پیامبر(ص) نازل شد که از حجة الوداع بازمیگشت، سواره بود و در فکـر امت، بعـد از وفات خود، در آن موقع جبـرئیل با چهره روحانی فـرود آمدی نه به صورت بشــر، و این آیه را به وی ابـلاغ کرد: ای فـرستاده خـــدا؛ آنچه ازسوی خـداونــد به تو نازل شد (انتصاب حضرت عـلـی (ع) به مقام ولایت و جانشینی خود) به مردم ابلاغ کن، که اگر چنین نکـنـی، همچنان است که هیچ از پیامهای وی نرسانده باشی، (این پیام اهمیت ولایت امیرالمؤمنین (ع) را بیان میدارد) و خداوند تو را از (بدی و آزار) مردم نگاه میدارد و خــداونــد کافـــران را هــدایت نمی کند.

این نـدای خـداونـــد که بنام رسالــت است شــریفتـــر است از دیگـــر نـداهاست، زیرا درجه رسالت بالاتر از درجه نبوت است، زیرا هـر رسـولی نبی هـم هـسـت، لکن هـر نبی ای رســول نباشد!

این نـدا میگوید: ای محمد؛ آنچه را بتو ابلاغ کردیم به خلق برسان و هیچ وا مگـیـــر، لیکن حقیقت رسالت و اسرار محبت نه بر اندازه طاقت ایشان است که آن مشرب خاص تو است، ما آنچه باید به دل تو رسانیم خود رسانیم، این بود که در آن موقع جبرئیل با چهره روحانی فـرود آمدی نه به صورت بشر، که همی به دل پیوستی و راز و ناز با دل او بگفتی!

(اَلّلهُـــم َصَــلّ ِعَلی مُحَمَّـدٍ وَآلِ مُحَمَّـدٍ وَعَجِّـل فَرَجَهُــم)

با دل همه شب حدیث تو میگویم

بـــوی تو زهـرباد سحـر میجویم

آنـرا که وصـــال یـــار دلبــر باید

از خویشـتنش فـراق یکـســـر باید

و اما کلامی چند پیرامــون ولایت و امامت:

امروزه برخی از مدعیان روشنفکریِ دینیموضوع مهم ولایت و امامتامیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب صلوات الله وسلامه علیه را در حدّ مسأله ای تاریخی میدانند، و بحث وگفتگو در باره آن را سبب اختلاف بین مسلمانان قلمداد میکنند!  و همواره روی سخن آنان با شیعه است که از مواضع اصولی و برحق خود دست بردارند و به جمع سایر فِرَق بپیوندند! و صراحتاً از فرقه های دیگر جانبداری می نمایند! اینگونه افراد معمولاً کسانی هستند که پیامبری پیامبر(ص) را در ارتباط با جهان غیب و عالم اعلی نمی دانند! و تمامی مسائل مذهب را با عینک مادی دیده و توجیه مادی و زمینی مینمایند! و اصلاً به جنبه های غیبی و ماوراء مادی مسئله اعتقادی ندارند! و از این جهت است که هرگز چنین فکر نمی کنند که اگر براستی خیرخواه اسلام و مسلمین هستند با پذیرش حقیقت، بر محور حــق چرخیده وحدت را بر اساس اعتراف به حق ایجاد کنند، زیرا  توجه به معنی و جایگاه امامت، نشانگر اعتقادی بودن این اصل است، و در قرآن کریم آمده :

« وَ اِذِ ابتَلی اِبراهِیمَ رَبِّهِ بِکَلِماتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قالَ اِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ اِماماً قالَ وَ مِن ذُرِّیَتِی قالَ لا یَنالُ عَهدِی الظّالِمِینَ » 

( آیه 124 سوره مبارکه بقره )

هنگامیکه پروردگار ابراهیم او را به آزمایشاتی آزمود، و او تمامی را کامل کرد، خداوند فرمود: همانا تو را برای مردم امام قرار میدهم، ابراهیم گفت: واز فرزندانم؟ خداوند فرمود: پیمان امامت من ستمکاران را نخواهد رسید !» از این آیه شریفه استفاده میشود که امامت از سوی خداوند است و مقامی است که لازمه آن عصمت بوده و نصب آن فقط بوسیله خداوند تحقق می پذیرد. و در حدیث مشهور ثقلین، امام به ضمیمه قرآن جانشین پیامبر(ص) معرفی شده است:

« اِنِّی مُخَلِّفٌ فِیکُمُ الثَقَلَینِ کِتابَ اللهِ وَ عِترَتی اَهلِ بَیتِی اُنظُرُوا کَیفَ تَخلِفُونِی فِیهِما»

از این روی امام (ع) نایب و جای نشین پیامبر(ص) در تمامی ابعاد و شؤن میباشد به جز یک شأن (نبوت تشریعی) که پیامبر(ص) مکرر فرموده اند: « یا علی اَنتَ مِنِّی بِمَنزِلَةِ هارُونَ مِن مُوسی اِلاّ اَنَّهُ لا نَبِیَّ بَعدِی» و نیز در طول 23 سال پیامبری خود بارها مقامات امام علی (ع) را به مسلمانان گوشزد فرموده زمینه جانشینی ایشان را فراهم نموده اند، و فضایل و مناقب و شؤن مهم امام(ع) را همچون ولایت در تکوین،  ابلاغ متن دین، تبیین و تفسیر قرآن و احکام آن، زمامداری و حکومت جامعه، علم غیب، عصمت، شجاعت، و.... را تذکر داده اند.»

شاه مردان چون خلیل الله بصورت بت شکن

شیر یــزدان از رســـول الله بمعنی یادگار

مِهــر او از آسمــــان لا فتی الاّ عـلـــی

تیـغ او از گـوهـــر لا سیف الاّ ذوالفقــار

عالَم او را گر امیــرالمؤمنیـن خوانَد رواست

آدم او را گر امـــام المتّقین داند سـزاست

آیات قرآن مجید در مورد امامت حضرت علی (ع) :

1 - اِنَّما وَلِّیُکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلوة وَ یُؤتُونَ الزَّکوة وَ هُم راکِعُونَ

(55 مائده) ،

سرپرست و رهبر شما خدا و رسولش و آنان که ایمان آورده،نماز بپا میدارند و درحال رکوع زکات می پردازند.

تمام تفاسیر شیعه و اکثر تفاسیر اهل سنت اتفاق نظر دارند که این آیه شریفه دربارهحضرت علی (ع) نازل شده که درحال نماز و رکوع انگشتری خود را به سائل دادند.

2 - اَطیعُواللهَ وَ اَطیعُواالرّسُول وَ اُولِی الاَمرِمِنکُم (59 نساء)

ای کسانی که ایمان آورده اید خدا را اطاعت کنید و فرمان رسـول و صاحبان امر را گردن نهید.

طبق نظر مفسران بزرگ قرآن، اولی الامر امامان معصوم شیعه میباشند

3 - ...اَلیَومَ اَکمَلتُ لَکُم دِینَکُم وَ اَتمَمتُ عَـلَیکُـم نِعمَتی وَرَضِیتُ لَکُمُ الاِسلامَ دِیناً...                    

امروز دین شما را کامل و نعمت را بر شما تمام کردم و خشنودم که اسلام دین شما باشد.

مشاهده میشود که این آیات و ده ها آیه دیگر با ملاحظه شأن نزول آنها درباره امامت و ولایتو جانشینی امیرالمؤمنین علی (ع) است.

همچنین پس از نزول آیه شریفه: « وَ اَنذِر عَشِیرَتِکَ الاَقرَبِینَ» پیامبر(ص) سه مرتبه اعلام نمودند : شما عشیره و خویشان من هستید ... کدامتان با من بیعت می کنید که بعداً برادر و وارث و وصیّ من باشد؟ و نسبت به من مانند نسبت هارون به موسی گردد جز اینکه پیامبری پس از من نخواهد بود» پس خویشان همه سکوت کردند الاّ علی (ع) که بپا خاست...

و نکته آخر اینکه یکی از مشهورترین و متقن ترین براهین حقانیت و امامت حضرت علی (ع) واقعه غدیر است که پیامبر گرامی اسلام (ص) پس از ادای حجّ در بازگشت از سفر تاریخی   حجة الوداع بنا به امر خداوند تبارک و تعالی و پس از چندین مرتبه هبوط و صعود جبرئیل امین و تأکید بر ابلاغ امرخداوند مبنی بر معرفی علی (ع) بعنوان جانشین و وصی و امیرالمؤمنین، ایشان را روی دست مبارک قرار داده و به این مضمون معرفی فرمودند :

... مَن کُنتُ مَــولاهُ فَهـذا علیٌّ مَـــولاه...

نکات ذیل بیانگر اهمیت فوق العاده واقعه غدیر و اصالت اعتقادی آن میباشد:

1 – اعلام حجة الوداع و آخرین سال عمر پیامبر(ص)

2 – دعوت از مسلمانان در مدینه و تمام مناطق مسلمان نشین برای انجام حج

3 – حرکت جمعیت 120000 نفری از مدینه و اطراف بسوی مکه برای انجام مناسک حج

4 – احضار حضرت علی (ع) و همراهان از یمن برای پیوستن به جمعیت شرکت کننده در حج

5 – ایراد خطبه در منا و مسجد خیف و آماده سازی مردم برای پذیرفتن واقعه ای که در غدیر رخ خواهد داد.

6 – اقامت در کنار جاده و بازگرداندن پیش روندگان و توقف پس آمدگان بمنظور حضورهمه حجاج در مراسم غدیر.

7 – توقف سه روزه در محل غدیــر خـم از دوشنبه تا چهارشنبه هیجدهم تا بیستم ذی الحجه

8 – سخنرانی یک ساعته و بیان فضایل و مناقب حضرت علی (ع) و تأکید مکرر بر اجرای وصایای خود درخصوص امامت و ولایت حضرت علی (ع)

9 – تبریک خواستن از مردم و بیعت گرفتن از همه حضار با دست و زبان

10 – بیعت گرفتن حتی از زنها از طریق زدن دست در طشت آبی که دست حضرت علی (ع) در آن بود.

از زمان حادثه غدیر تا کنون مسلمانان واقعه غدیر و مسئله امامت و ولایت امیر المؤمنین علی (ع) را به یک دید اعتقادی نگریسته ودر کتب عقاید ، تفسیر، تاریخ، حدیث و لغت به نقل آن پرداخته اند؛

از جمله مورخان:

بلاذری(م279) در انساب الاشراف ،

ابن قتیبه (م276) در المعارف والامامه والسیاده ،

طبری (م 310) درکتابی مستقل ،

خطیب بغدادی ( م 463) در تاریخ خود ،

و از جمله محدثان :

محمد ابن ادریس شافعی ( م204) ،

احمد حنبل (م241) در مسند و مناقب ،

ابن ماجه (م 273) در سنن ،

ترمذی (م 276) در صحیح ،

و از جمله مفسران:

طبری ( م 310 ) در تفسیر طبری ،

ثعلبی ( م 437) در تفسیرش ،

واحدی ( م 468 ) در اسباب النزول ، و فخر رازی ( م 606 ) در تفسیرش ،

و از متکلمان :

قاضی ابوبکر باقلانی بصری ( م 403 ) در التمهید ،

قاضی عبد الرحمن ایجی شافعی ( م 756 ) در المواقف ،

شریف جرجانی ( م 816 ) در شرح المواقف ،

قوشچی ( م 879 ) در شرح تجرید ،

و از لغت شناسان و صاحبان معاجم :

ابن درید ( م 321 ) در جمهره جلد 1/71 ،

ابن اثیر در نهایه

این نقل قول ها بیانگر اینست که مسأله امامت و ولایت در نظر علماء شیعه و سنی مسئله ای اعتقادی است و صرفاً یک مسأله تاریخی نبوده و نیست و هیچ یک از مورخین و مفسرینو علماء فرقه های مختلف نتوانسته اند آنرا انکار کنند، لکن برخی درصدد تحریف آن برآمده اند