نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید         ( 1084 )                                                               

ســوره 20 : طـه ( مـکّــی ـ 135 آیه دارد ـ جزء  شا نزدهم ـ صفحه 312 )

  ( قسمــت بیست و چهارم )

مـرغ بـاغ ملکـوت

 ( جزء شانزد هــم صفحــه 320 آیه 116 )

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَى

   ترجمــه لفظــی آیــــه شریفـه :

و [یاد کن] هنگامى را که به فرشتگان گفتیم براى آدم سجده کنید

پس جز ابلیس که سر باز زد [همه] سجده کردند

 نگاهی ادبی و عرفانی به آیــه :

اولین آثار عنایت ازلی در حق آدم صفیّ آن بود که ؛

خداونـــــــد به کمــــال قـــــــدرت خویش ،

مشتی از خـــــــاک زمیــن برگرفت ،

و آن را در قالب تقویم نهاد ،

پس از آن در تخمیـــــر تکوینی آورد !

سپس شاه روح را در بالشِ نهــــاد او بنشانـــد !

بعد منشــــور خلافت او در زمین برخواند ،

و نام های موجودات را به قلمِ لطف ؛

بر لـــــــوحِ دلِ او ثبت کرد ،

آن گاه مقدسات حظیرة القدس را فرمود :

تا او را سجـــــــــده کنند ! (به حاصل کار او سجده کنند)

این همه منزلت و مرتبت ، نه در شأن گِل بود !

که ؛ آن بر سلطان دل بود !

خداوند پس از آفرینش آدم از خـــــاک ؛

لطیفه ای از لطایفِ الهی ؛

و سِـرّی از اســـــــرار پادشاهی ؛

در سویـــــــدای دل آدم به ودیعــــــت نهاد !

و چون فرشتگان ، آن بزرگی را در باره او دیدند ؛

ارواح خود را نثــــــــار آستانه ی مقدّس خـــــاک کردند !

آن را که به دوستـــی ورا مست کنند

عالَـــم همـــه در همّـت او پست کنند

در دوستیَش نیستـی ای هست کنند

آن گه به شراب وصل سرمست کنند!

پس بدان ای جوانمــــــــــرد ؛

آدم تا وقتی قالب قدرت ندیده ؛

و در پــــرده ی صنـــــــع لطــــف نیامده ؛

و نـــــــور سِــــــرّ علـــــــــــم بر او نتــابیــــــــــده ؛

و سِـــــــــرّ مواصلــــــت و حقیقت محبت ؛

به او روی نموده ، خاک بی ارزش بود !

اکنون که آن معانی ظاهر گشت ؛

و این دُرّ حقـــــــایق در دل وی نهـــــادند ؛

او را خـــــــاک مگـــــــو ؛ که او را پـــــاک گــــــو !

و او را لــؤلـــــــــــؤِ مـکنـــــون گـــــــــوی !

اگر کیمیا که ساخته ی خلق است ؛

می شاید که مس را زر کند ؛

چرا محبتی که صفت حــــقّ است ؛

نشــــــایــــــد تا خـــاک را از تیــــرگی پــــاک ؛

و تـــــــــاجِ تـارکِ افــــــــلاک کند !

اگر از گِلی که سرشتـــه ی تو است گُل آید ؛

چه عجب ، گر از گِلی که سرشته ی خــدا است دل آید !

که : قل الروح من امر ربی !

که ؛ این همه شأن و مرتبت نه در شأنِ گِل بود ؛

کــــــه ؛ آن لایــق سلطــــــان دل بــــــــود !

چه ؛ که روح ؛ سرِّی از اسرار الهی ،

و لطیفه ای از لطایف خدائی ،

و معنی ای از معــــــــانی غیبی است !

روزها فکــــــر من این است و همه شب سخنم

که چــــــرا غـــافــل از احـــــوال دل خویشتنــم؟

 از کجـــــا آمــــــده ام؟ آمدنـم بهــر چــــــه بود؟

 به کجـــــــــا می روم آخــــــر ننمــــــایی وطنم

 مانده ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مـرا

 یا چه بوده است مــــــــراد وی از این ساختنـم

 جـــان که از عالم عِلـــوی ست یقین می دانم

 رخت خــود بــــــاز برآنم که همان جـــــا فکنم

 مـرغ بـاغ ملکــوتــــم نَیَـــــم از عالَـــــم خــاک

 چنــــــد روزی قفسی ساختـــــه ام از بـدنــم

 ای خوش آن روز که پــــرواز کنم تا بر دوست

 به هــــوای سر کویش پـَـــــر و بـــالی بزنــم

 کیست در گـــــــوش ؟ که او می شنود آوازم

 یاک دامی ست سخن می کنـد انــدر دهنـــم

 کیست در دیده ؟ که از دیده بـــرون می نگرد

 یا چه جان است ؟ نگـویی که منش پیــرهنم

 تا به تحقیـق مـــــرا منــــــزل و ره ننمـــــایی

 یک دم آرام نگیــــــرم ، نفســـــی دم نزنــــم

 میِ وصلــم بچشــــان تا درِ زنـــــــدان اَبَـــــد

 از سر عربــده مستــانــــه به هم درشکنـــم

من به خود نامدم این جا که به خود باز روم

آن کـــــه آورد مـــــرا ؛ بـــــاز بَـرَد در وطنـم