نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید  (983  )                                                                                 

ســوره 16 : نحـــل ( مـکّــی ـ 128 آیه دارد ـ جزء  چهــاردهم ـ صفحه 267 )

( قسمــت ســــی و یکــم     )

اشتغــال به حــقّ

شهادت سرور و مولای مؤمنان ، لنگر زمین آسمان ، او که هست بر اعمال مان میــزان ،

امیــــــرالمؤمنین علــــــــــی علیـــــه الســـــــــــلام ، بر شمـــــا و همــــــــه ی مسلمانـــــــــان ،

خاصّه مولایمان امـــــام عصــــر و الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) علیه السلام ، تسلیت

 ( جزء چهارد هــم صفحــه 279 آیه 106 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم   

مَن کَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إیمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُکْرِهَ  وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِیمَانِ

وَلَکِن مَّن شَرَحَ بِالْکُفْرِ  صَدْرًا فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ

   تفسیـــر لفظـــی :

هر کس پس از ایمان آوردن خود به خدا کفر ورزد [عذابى سخت‏خواهد داشت]

مگرآن کس که مجبور شده و [لى] قلبش به ایمان اطمینان دارد ،

لیکن هر که سینه‏اش به کفر گشاده گردد

خشم خدا بر آنان است و برایشان عذابى بزرگ خواهد بود

 تفسیـــر ادبی و عرفانی :

کسی که با صـــدقِ دل و عقــــدِ درست در توحیــــد ،

به وقتِ ضـــــــــرورت ، و حالــــــــتِ اکــــــراه ،

کلمه ی کفـر بر زبان آرد ، زیــان ندارد ،

و فســـخِ عهــــدِ دیـــن نباشد .

این آیت از روی اشارت ،

ســالــــکان راه حقیقــــــــت ،

و محققانِ ارادت را رخصتی است ،

اگر گاه گاه به حکم ضـــــرورتِ بشریت ،

در تحصیل معلــــــوم بکوشنــــــد ،

و به اسبــــــاب بــــاز نگــرند ،

و به اندازه ی ضرورت در آن گام نهنـــد ،

نه در صحت ارادتشان قـــــدحـــی ،

و نه در قصدشان فترتی است .

این است سِـرّ این که ؛ پیغمبرانِ مرسَل  ، با جلال و منزلت ، و کمالِ قربتِ ایشان ، از حظّ نفس دست برنداشتند .

موسی کلیم(ع) به مقام مکالمت و مناجاتِ با حق رسید ، و بر بساطِ انبساط ، نوازش دید ، و در همان حال غــــــذا خواست ، و خوردن را فراموش نکرد ! که نیروی جسمانی او به جائی رسیده بود که خواستن غذا او را زیانی نکرد ! و در قصد او فترتی نیاورد .

داود نبی(ع) عزلت اختیار کردی ، و پیوسته در کوه و بیابان تنها طواف کردی ، و گوشه ای گرفتی ، از حضرت آفریدگار پیغام رسید که : ای داود  ؛ چرا تنهـــا روی و تنهــــــا نشینی ؟ گفت : خـــــــدایــــــا ؛ در یاد تو و مهر تو خلق را دشمن می دارم ! و با ایشان زیستن نتوانم ! خداونــــــد امــــر فرمود : ای داود  ؛ به سوی مردم باز گرد ، که اگر یک بنده ی گریزپــــــا به جانب ما رهبری کنی ، تو را در شمار مجاهدین در راهم آورم !

حضرت مصطفی(ص) را بینی که در بدایت کار ، همه ی اشتغال او به حقّ بود ، و همه ی راز دلاو و اندیشه ی سینه ی او با حق بود ، و آرام و آسایش وی به ذکر حقّ بود ، و از کمال مِهــــر و محبت به حق ، او را پروای خلق نبود ، و تاب هم نشینی با دیگران را نداشت ، و دل وی صحبت با مردم را اختیار نمی کرد ، تا این که خداوند او را فرمان داد که : ای محمّد ؛ کار آن دارد و قوّت آن بُوَد که در ظاهر با خلق باشی و سِـرّ خود هم چنان در حضرت مشاهدت ما داری ، نه آن مشاهدت که بهره ی خلق را از خود باز دارد ! و نه مصاحبت خلق ، تو را از مشاهدت مــــــا باز دارد !

عاشق سوختــــه

پــــــــرده بردار ز رخ  ، چهره ‏گشا ، ناز بس است

عـــاشق ســوختـــه را دیــــدن رویت هوس است

دست از دامنت اى دوست ، نخواهـــم برداشت

تا مــــــن دلشـده را یک رمــق و یک نفس است

همــه خوبـــان برِ زیبــــــایى‏ات اى مایــــه حُسن

فى‏المثل ، در برِ دریاى خروشان چو خس است

مـــــرغ پــــر سوختــه را نیست نصیبى ز بهــــار

عـــرصـه جولانگه زاغ است و نــواى مگس است

داد خواهـــــم ، غم دل را به کجـــا عرضـــه کنم ؟

که چو من دادستان است و چو فریــاد رس است

این همـــــــه غلغـــل و غوغـــا که در آفـــــاق بوَد

ســـوى دلـــــدار ، روان و همــه بانگ جرس است

 ( دیوان امام خمینی [ره] ص 53 )