نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 908  )                                                                             

ســوره 13 : رعــد ( مـدنـی ـ 43 آیه دارد ـ جزء سیـزدهم ـ صفحه 249)

  ( قسمــت چهـاردهـم )

شـادیِ جــاودان

جزء سیزد هــم صفحــه 254 ( آیه 39 )

بسم الله الرحمن الرحیم

یَمْحُو اللّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْکِتَابِ

 تفسیـــر لفظـــی :

خدا آن چه را بخواهد محو یا اثبات مى‏ کند و اصل کتاب نزد اوست

 تفسیر ادبی و عرفانی :

بدان که شاهراه دین حقّ سه چیـــز است :

بیــــم و امیـــــد و دوستــــی !

بیم دار را گویند ؛ همی بترس!

امیدوار را گویند ؛ همی بجوی !

دوستدار را گویند ؛ همی بسوز !

و ســـــرانجــــــــــام ؛

ترسنده را گویند ؛ نتــــــرس !

که روز تــــــرس به سر آمـــد ،

امیدوار را گویند ؛ انـــدوه مدار که امیدت برآمد !

و درخت شادی به بَــر آمـــــــــــــد ،

و دوستدار را گویند ؛ شاد باش که شب هجران به پایان رسید ،

و بامــــداد وصـــــــــــال برآمـــــــــد .

این حالات ، هر یکی را در عالَم رَوشِ خویش ، عالَم محو و اثبات است .

از دل خائـــــــــــف ؛

ریــــــــــا می سِتَــرَد ، و یقیـــــــن می نهـــــــــد ،

بخـــــــل می سِتَــرَد ، جـــــــــــود می نهد ،

شَــــــــرَه می سِتَــرَد ، قناعت می نهد ،

حسد می سِتَــرَد ، شفقت می نهد ،

بیم می سِتَــرَد ، امنیت می نهد ،

از دل راجـــی (امیدور) ؛

اختیار می سِتَــرَد ، تسلیم می نهد ،

تفـــــــــرقت می سِتَــرَد ، جمــــــع می نهد ،

سرگردانیِ بنده می سِتَــرَد ، نورِ سَبَــق می نهد ،

از دل محبّ (دوستدار) ؛

رسوم انسانیت می سِتَــرَد ، شواهدحقیقت می نهد ،

صفات انسانی می سِتَــرَد ، صفات خـــدائی اثبات می کند ،

شواهـــد شمــــا را محو ، و شاهـــــد خود را اثبـــات می نماید ،

از شـــاهــــــد بنــــدگان می کاهد ، و شـــــاهـــــد خود می افزاید ،

تـا چنـــــــان که به اول ، خـــــــــــود بود ، به آخـــــر هم خـــــــود باشد !

خـــــــدایــــــــــــا ؛

جلالِ عزّتِ تو جای اشارت نگذاشت ،

محـــــو و اثبـــــات تو راه اضافت برداشت ،

تا کـــــم گشت آنچه را که بنده در دست داشت ،

خـــداونـــــدا ؛

زانِ تــو می فزود ، و زانِ رهی (بنده) می کاست ،

تا آخــــر ، همان ماند که از اول بود راست !

محنت ، همـــــه در نهـــــادِ آب و گِل ماست

پیش از دل و گِل چه بود ؟ آن حاصل ماست

خداوند جبّـــار و غفّـــار ، اول بنده را در دریای کشف و جلال ، به موج دهشت غرق کند ، تا در غلبه ی اُنس ، از خود رهـــــــا شود ، تا جائی که تـــــن صبـــر بر نتابد ، و دل با عقــــــل نپردازد ، و نظـــرِ تمیـــــز را نپاید ، و به سان مستان به وادی دهشت سر در نهد ، تشنــــه و سرگردان ، گهی گریـــان گهی خنــدان ! نه فراغتی که دلِ رمیده را باز جوید ، و نه مساعدی که بخت خود با وی باز گوید ، و به زبان انکســــار به صفت افتقـــــار همی گوید :

خــــــــــداونــــــــــدا ؛ این سوزِ ما امروز دردآمیـــــــز است ، نه طاقت سر بردن ، و نه جای گــریـــــز است ،

خــــــــــدایــــــــــــا ؛ این چه تیــــــــغ است که چنین تیــــــــز است ؟ نه جــای آرام و نه جــای پرهیـــــــز است ،

کـــــــــریمـــــــــــــا ؛ منـــــزل مــــــا چنین دور است ، همراهان برگشتند که این کار غرور است ، گر منزل ما سرور است ، این انتظار ، سور است ، و این محنــــتِ بالای محنـــــت ، نـُــــورٌ عَلی نُــور است !

باز به نظر لطف در میان جان بنده نِگَرَد ، و بنده از آن سُکر به هوش آید ،  آرمیده ی الطاف عنایت ، و افروختــــه ی نـــــور مشاهـــدت گردد ،  از خود بـــــــــازرستــــه ،  و دنیـــــا و آخـــــرت از پیش او برخاستـــــه ،  به نسیـــــمِ اُنس زنــــــده ،  و یـــادگار ازلــــــــــــی دیـــــده ،  و شــــادیِ جاودان یافتـــــــه ، گوید :

خـــــــــدایــــــــــــا ؛ گاه از تو می گفتم ، گاه می نیوشیدم ، میان لطف تو و جرم خود می اندیشیدم ، و کشیـــــــــدم آن چــــــــــه کشیــــــــــدم ، همه نــــــوش گشت چون آوای تــــــو شنیدم .