نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید (892 )                                                                      

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

    ( قسمــت  سی و پنجم )

امیـران بهشـت

جزء سیزد هــم صفحــه 247 آیات 99 و 100 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

99 ـ فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَى یُوسُفَ آوَى إِلَیْهِ أَبَوَیْهِ وَقَالَ ادْخُلُواْ مِصْرَ إِن شَاء اللّهُ آمِنِینَ

 تفسیـــر لفظـــی :

پس چون بر یوسف وارد شدند پدر و مادر خود را در کنار خویش گرفت

و گفت ان شاء الله با [امن و] امان داخل مصر شوید

 تفسیر ادبی و عرفانی :

خانواده ی یعقوب در رفتن به مصر همه یکسان بودند ،

ولی به وقت تقرّب و نوازش ، مختلــــف بودند ،

که پدر و خاله را بر عرشِ کرامت نشانید ،

و به صحبتِ قربت و جای دادن ایشان را مخصوص گردانید ،

ولی برادران را در محل خدمت فرو آورد !

بسم الله الرحمن الرحیم

    100 ـ وَ رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّواْ لَهُ سُجَّدًا وَ قَالَ یَا أَبَتِ هَذَا تَأْوِیلُ رُؤْیَایَ مِن قَبْلُ

قَدْ جَعَلَهَا رَبِّی حَقًّا  وَ قَدْ أَحْسَنَ بَی إِذْ أَخْرَجَنِی مِنَ السِّجْنِ وَجَاء بِکُم مِّنَ الْبَدْوِ مِن بَعْدِ

أَن نَّزغَ الشَّیْطَانُ بَیْنِی وَ بَیْنَ إِخْوَتِی إِنَّ رَبِّی لَطِیفٌ لِّمَا یَشَاءُ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ

و پدر و مادرش را به تخت برنشانید و [همه آنان] پیش او به سجده درافتادند و [ یوسف] گفت

اى پدر ؛ این است تعبیر خواب پیشین من ، به یقین پروردگارم آن را راست گردانید

و به من احسان کرد آنگاه که مرا از زندان خارج ساخت و شما را از بیابان [کنعان به مصر] باز آورد

پس از آن که شیطان میان من و برادرانم را به هم زد

بى گمان پروردگار من نسبت به آنچه بخواهد صاحب لطف است زیرا که او داناى حکیم است

100 ـ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً ...

این آیت اشـــــارت به این که :

فردای قیامت ، مؤمنان را عموماً به بهشت اندر آرند ،

عاصیان را آمرزیده ، و مطیعان را پسندیده ،

آنان که اهل گنـاه بوده و مشمول آمرزش شده اند در بهشت گذارند ،

ولی اهل معرفت را به تخصیصِ قربت و نزدیک مخصوص گردانند ،

و نزد حضرت باری تعالی آرند ؛ عِندَ مَلّیکِ مُقتَدِر!

آری ای جوانمــــــــــرد ؛

اهــل خدمت دیگرند و اهــل صحبت دیگر !

اهــــل خدمت ، اسیــــــران بهشتنــد ،

و اهل صحبت امیـــــران بهشت !

اسیران در نـــــاز و نعیمنـــــد ،

و امیـــــــران با راز ولینعمت مقیــــــم !

.... وَقَدْ أَحْسَنَ بَی إِذْ أَخْرَجَنِی مِنَ السِّجْنِ ...

محسن نــــه او است که از ابتـــــــدا احسان کند ،

محسن او است که پس از جفـــا احسان کند ،

یوسف اول جفــــــــای نفس خود دید که ؛

در زندان ، التجا به ساقی کرده بود !

پس خلاصی خویش به فضل و کرم حقّ دید ،

و آن را احســـــــان شمـــــــــرد ،

هرچند که بلای چاه دیده بود ولی آن را باز نگفت !

که آن بــــلا در حـق خـــود نعمــت می دیــــد !

چون در چـــــــــاه ، وحی حـــقّ یافـــــت !

و پیغـــــــــام پادشــــــاه شنیـــــــــد ،

و جبـــرئیـــــل ( پیک حق ) را دید ،

پس آن محنت را نعمت شمرد ،

و آن بـــلا را عین عطـــا دید ،

از این روی بلای چاه را یاد نکرد ،

و تنهــا حدیث زنــدان بکـــرد ، و گفت :

خــــدای مهــــــربـــان با مـــن نیکــوئی کرد ؛

کــه ســـــزاوار ملامت بودم و با من کــــرامت کرد ،

که او از من بدی دید و به فضل خویش بر من رحمت آورد ،

و از زنــــدان خــلاصــی داد !

و پس از دوری و جدائیِ طولانی ،

میان گرامیـــــان (خانواده) جمــــع کرد ،

و آن همه لطف و بنده نوازی و مهربانی نمود ،

که خداوندِ لطیف به لطف خود باز آورنده ی امیدواران ،

و به کَـــرَم خویش درگذرنــــده ی نهــانی هـــای بنـدگان ،

و راست دارنده ی کار آنان در هر دو جهان است .