نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 882 )                                                                        

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت بیست و پنجــــم )

سنّـت خـداونـدی

جزء سیزد هــم صفحــه 244 آیه 76 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

فَبَدَأَ بِأَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعَاء أَخِیهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِن  وِعَاء أَخِیهِ کَذَلِکَ

 کِدْنَا لِیُوسُفَ مَا کَانَ لِیَأْخُذَ أَخَاهُ  فِی دِینِ الْمَلِکِ إِلاَّ أَن یَشَاءَ اللّهُ  

نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مِّن نَّشَاء وَ فَوْقَ کُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلِیمٌ

 تفسیـــر لفظـــی :

پس [یوسف] به [بازرسى] بارهاى آنـــان پیش از بار بــرادرش پرداخت آن گاه آن را از بــار برادرش

[بنیامین] در آورد ، این گونه به یوسف شیوه آموختیم ، [چرا که] او در آیین پادشاه نمى‏ توانست

برادرش را بازداشت کنــــد مگــــــــر این که خــــــــــدا بخواهــــــد [و چنین راهى بدو بنماید]

درجات کسانى را که بخواهیم بالا مى‏ بریم و فوق هرصاحب دانشى دانشورى است

 تفسیر ادبی و عرفانی :

... کِدْنَا لِیُوسُفَ ...

خداوند تبارک و تعالی از روی اشارت می فرماید :

مـــــا یوسف را به انـــــواع بــــــــــلا بگردانیـــــــــدیم ،

و در مقـــامِ حیــرت ، بر بســـــاطِ حسرت ، بسی بداشتیم !

تا او را به محـــل کــرامت و رفعــــت رسانیــــــــدیــم .

آن محنــــت در برابر این نعمـــــت نه گران است ،

و آن حسرت به جنب این قربت نه تاوان است .

سنّت خداوند این است که :

مایه ی هر شادی ، همه رنــــــج است !

و زیر هر ناکامی ، هــــــــزار گنــــــــج است !

و اگر حکمت از این روشن تر خواهی ؛

ما در ازل حکم کرده ایم و قضا رانده ایم که ؛

یوسف پادشاه مصــــــر خواهـــد شد !

امّـــــا با طی این مراحــــل :

نخست ؛ او را به چاه ظلمت انداختیم ؛

تــا قــــــــــدر نعمت آزادی را بداند !

سپس او را به وحشت غربت انداختیم ؛

تا از درماندگیِ غریبــــان غافل نگردد !

سپس او را به ذلّ بنــــــدگی گرفتــــار نمودیم ؛

تا از حسرت دل اسیـــران و بردگان خبــردار گردد !

پس او را به زنــــــــدان مبتـــــلا ساختیم ؛

تا از سوز و اندوه دل زندانیـــان آگاه شود !

مــادری کن مر یتیمـان را بپــرورشان به لطف

خواجگی کن سائــلان را میلشان گردان وفـــا

با تـــو در فقـــر و غربت ما چه کردیم از کرم ؟

تو همان کن ای کریم از خُلق خود با خَلق ما

و همیشه سنت خداوندی بر این بوده که :

دانه تا زیـــــــــر خــــــــاک نرود ،

و تاریکی و فشار و حرارت را تحمل نکند ،

سبــــــــز نشـــــــود و گل و میـــــــوه نــدهـــــــد

...نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مِّننَّشَاء...

ما آن را که خواهیـــم ؛ پایگاه بلنـــد دهیم ؛ و درجـــات او بالا بریم ؛

نخست توفیق طاعت و سپس تحقیق مثوبت دهیم !

یعنی اول اخـــلاص در عمـــــــــل ،

سپس تصفیــــــــه ی حـــال ،

اول دوام خدمت بر مقام شریعت ،

سپس یافت مشاهدت در عین حقیقت !

آن استقامت ، اشاره به شریعت است ،

و آن مکاشفت ، نشان حقیقت است !

شریعت ؛ بنــــــــــدگی است ،

و حقیقت ؛ بی خــــــــودی است !

و اصل حقیقت ؛ جمـــع میـــــان شریعت و حقیقت است .

آواز سروش

بر در میکــــــــده ، پیمانه زدم خرقـه به دوش 

تاشـــود از کفــــــم آرام و رَوَد از سـر هـوش

از دم شیخ ، شفـــاى دل من حاصـــل نیست 

 بایدم ، شکـــــــــوه برم پیش بت باده فروش

نه محقق خبــــــرى داشت ، نه عارف اثـــرى

بعد از این ، دست من و دامن پیــرى خاموش

عالم و حوزه خود ، صـوفى و خلوتگـه خویش

 ما و کــــوى بت حیــرت‏ زده ی خانه به دوش

از در مـــــــــــدرسه و دیـــر و خرابـــات شدم 

تا شــــــوم بر در میعـادگهش حلقه به گوش

گوش از عــربـــده ی صـــوفى و درویش ببند

تا به جــانت رسد از کـــــوى دل ، آواز سروش

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 130 ]

صبر کن یا فاطمه (س) ای بانوی پهلو شکسته

مهدیت با شیشه ی دارو و درمـــان خواهـد آمد