نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 862 )     

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

( قسمــت پنجـــم )

سنّـت خــدائـی

جزء دوازد هــم صفحــه 237 آیه 15 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم  

فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِ وَأَجْمَعُواْ أَن یَجْعَلُوهُ فِی غَیَابَةِ  الْجُبِّ

وَ أَوْحَیْنَآ إِلَیْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمْرِهِمْ هَذَا  وَ هُمْ لاَ یَشْعُرُونَ 

 تفسیـــر لفظـــی :

پس وقتى او را بردند و همداستان شدند تا او را در نهانخانه چاه بگذارند [چنین کردند]

و به او وحى کردیم که قطعا آنان را از این کارشان در حالى که نمى‏ دانند با خبــر خواهى کرد

 تفسیر ادبی و عرفانی :

یوسف که از صحبت پـــدر دور ماند ،

به وحی از سوی خـــــدایش نزدیک شد ،

چنین است سنّـت خــــــــدائی که ،

اگر بـــاب بـــــلا بر نفوس اولیـــــاء بگشاید ،

از راه دیگـــر بـاب صفـــا و وِلاء بگشاید ،

اگـــر یک راه بنــــــد آیــــد به حکـــــم بــــــــلا ،

صد راه صفـــــا به صفت وِلاء برگشــــــاید ،

اگر یک لقمـــــه باز گرفت چه زیــــان ؟

که ؛ صــد نــوالــــه در پیچـــد !

اگر یوسف به فراق پدر غمگین گشت چــرا نالــــــد ؟

چون به وصـــــالِ وحیِ حـــقّ رنگیــــن گشت ،

پس ؛ او را وحیِ حــقّ در چــــاهِ بی سامان ،

خوشتـــــــــر از دیـــــدار یعقــــــــوب در کنعــــان !

آری ؛

نواخت هــــا همـــــه در میـــان رنـــــج است ،

و به ازای هــــر ناکامی ، هـــــــزار گنــــج است !

که گفتـــــه انــــد :

اگر نشــان آشنـــــائی راست است ؛

هرچه از دوست رســد احســــــان است ،

و اگـــــــــر این دعـــــــوی را معنـــــــــی است ،

شــادی و غـــــم و رنــــــج در آن یکســــــــان است ،

یکی درد و یکی درمــــان پسنـدد

یکی وصل و یکی هجـران پسندد

میان هجر و وصـل و درد و درمان

پسنـدم آن چه را جـانــان پسندد

شـرح پـریشــانی

درد خواهــــم ، دوا نمی خواهــــم

غصه خواهم ، نــــوا نمی خواهــم !

عاشقم ، عاشــــق و مــــــریض تو ام

زین مرض من شفــــــــا نمی خواهم

من جفـــــایت به جــــــــــان خریدارم

از تـــــو ترکِ جفـــــــــــا نمی خواهم

از تـــو جانا جفـــــــــا ، وفـــــــا باشد

پس دگر من وفــــــــــــا نمی خواهم

تــــو صفـــــای منی و مــــروه ی من

مــــــروه را با صفـــــــــا نمی خواهم

صوفی از وصل دوست بی خبر است

صوفیِ بی صفـــــــــــــا نمی خواهم

تـــــو دعــــای منــــی تــــو ذکر منی

ذکــــر و فکـــــر و دعـــا نمی خواهم

هر طـــــرف رو کنـــــم توئی قبلـــــه

قبلـــه ، قبلــه نمــــــــا نمی خواهم

هرکـــه را بنگــــری فـــدائیِ توست

من فدایـــــم ، فــــــــدا نمی خواهم

همه آفـــــــــاق روشن از رُخ توست

ظاهـــری جای پــــــــا نمی خواهم !

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 160 ]

من این دنیــــــای فانی را نمی خواهم نمی خواهم

من این لـــذّات آنـــــــی را نمی خواهم نمی خواهم

به جـــــــز  محبــــوب یکتـــــایم نمی دانم نمی دانم

به جز آن یــــار جـــانی را  نمی خواهم نمی خواهم

به جـــز راه وصـــــالش را  نمی پویـــــــم نمی پویم

جز این ره ، کامــــرانی را  نمی خواهم نمی خواهم

به فطرت ، عشـق پاکش را  به دل دارم به دل دارم

دگــر معشـــــوق ثانی را  نمی خواهم نمی خواهم

دلـــــم از وی نشــــــانی را به مـن داده به من داده
   
ز دیگـر کس ، نشــانی را نمی خواهـم نمی خواهم

به جــز یـــــار حضـــــوری را  نمی یــــارم نمی یـارم

سبکبــــارم ، گــــرانی را  نمی خواهـم نمی خواهم

به جــان ، درد و غــــــم او را خریـــــــدارم خریــدارم

ز غیـــــرش ، مهربانی را نمی خواهــم نمی خواهم

دل بشکستـــــه می خواهــــد ، ندانستم، ندانستم

دگر مـن ، شــادمـــانی را نمی خواهم نمی خواهم

به جـز قــــرآن ، کتـابی را نمی خواهم نمی خواهم
   
به جز سبــع المثـــانی را نمی خواهم نمی خواهم

علـــی و آل پـــــاکـــــش را پذیـــرفتـــــــــم پذیرفتم

فـــــلانـی و فـــلانــــی را نمی خواهم نمی خواهم

حسن را در لقـــــای خـــــود نگهـــــدارش نگهدارش

که بی تـــــو ، زندگانی را نمی خواهم نمی خواهم

[آیت الله حسن حسن زاده آملی]