نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 817 ) 

                                                                       

ســوره 9 : تـوبــه ( مـدنـی ـ 129 آیه دارد ـ جزء دهم ـ صفحه 187 )


    ( قسمــت ســـی و نهــم )


سفیــر صــادق



 

 جزء یازد هــم صفحــه 207 آیه 128 )

این سوره چون با عذاب و تهدید کافران و مشرکان آغاز شده و اعلام برائت و بیزاری از آنها را در بر دارد ، و کافران و مشرکان مشمول عفو بخشش و رحمت خداوند نیستند ، استثنائاً برخلاف تمام سوره های قرآن ، بدون بسم الله الرحمن الرحیم شروع گردیده است .

اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

لَقَدْ جَاءکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ


 تفسیـــر لفظـــی :

 

قطعا براى شما پیامبرى از خودتان آمد که بر او دشوار است‏ شما در رنج بیفتید،

به [هدایت] شما حریص و نسبت به مؤمنان دلسوز مهربان است.


 تفسیر ادبی و عرفانی :

 

به شما پیغمبری ازخودتان آمد 

که آنچه دشواری بر شما آید بر او سخت باشد

و حریص است که شما را به راه راست بَرَد،

و با مؤمنان رؤف و بخشـنــده و مهــربان است.

پیغمبری از میان شما و از خود شما آمده

که در بشر بودن با شما موافـــق

و در کـردار و گـفتــار و رفـتـار با شمــــا مباین است !



 

ایشان همی گوید :

من بشری چون شما هستم ،

و خداوند جلَّ و علا فرماید :

توئی آن دُرِّ یتیمی که چون توئی نبود .



از نطــق به هــــر دهن زبـــانی دگری


وز لطــف به هـــر بـــدن روانـی دگری


در خـاطــر هـــرکسی گمـــانی دگری


در تو که رسد ؟ تو خود جهانی دگری

گـــوینـــد :

در دوستی هـــم فــراق است هم وصــــــال ،

در عـهــد ازل کـه دوسـتی قسـمـت می کـردند ، 

ناله درد فــراق از خــانـــه بوجهـــل برآمـــد ،

و تابــش نــــور خـورشـیـــد وصــال از حـجــره محـمــد(ص) بتافـت ،

از آن فــراق در دل بیــگانــگان دوزخی آفـریدنــد ،

و از این وصـال در سینـــه ی دوستـــان ، بهشتـــی اثبـات کــردند،

زان پـس که خــورشیـد وصـال بر آن مهـتـــر عالم تـافــت،

عــالــمــیــــان در راه وی متحیــــر شـدنــد،


 

پیغــمبـــران را آرزوی جـمــال و اِتبــاع وی خـــواست :

مــوسی کلـیـم گـوید : 

بارخــدایا ؛ مرا از امت وی گردان !

عـیسی روح الله گوید :

بارخــدایا ؛ مرا صاحب درگاه وی گردان !

ابراهـیــم خـلیـــل گوید :

بارخـدایا ؛ ذکر من به زبــان امــت وی روان کن !

و از ایــن عجیب تر آن که :

راه آن مهتر در قـدمگاه او خــود متحـیــر شد !

ایــن چـنـــان کــه مجـنـــون بــه لـیـــلی گـفــت:

اسـبــاب عــلــــم ما در ســر زلـــف تــو گـم شــد !

لـیــلی گفت:

ای مجـنــــون ؛ دعـوی بس بلند نیست ؛

که زلـف مــا ، خــود در ســـر کار ما گــم شــد !


یا چنان که سنائی از قول جوانمردی گفت :


ای هم تـو ز تــو حیران ، آخـر چه مثـال است این ؟


ای شمع نکــو رویـــان ، آخـر چه وصال است این ؟


ای چون تـــو به عالم کم ، آخر چه کمال است این ؟


ای شمــــع و چــراغ مــا ، آخر چه جمال است این ؟

 

 

یکی از عارفان بزرگوار در وصف او گوید :

نگـر تا نگوئی که نفس آن بزرگوار همچون نفس دیگران بود !

اگر یک ذره از تابش نفس او به جان و دل همه صدیقان تافتی ،

در عالم قدس همه روان گشتی !

و به نشیمنگاه صدق فـرو آمدی !


(فِی مَقْعَـدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْـتَـدِر)



 

با این همه ، خودِ محمد(ص) در دعا می فرمود:

 

خــدایـــا ؛ مـــا را به خودمان وا مگذار !

این پرده نفس از پیش دل مـــــا بردار !

و این بــــادِخودی از مـــــا فـرو نــــه !

که این حجاب راه حقیقت مـــا است !

خطـــاب آمــــــــد :


                ای محمّــد (ص) ؛

 

ناخواستـــه در کنــــارت نهادیــــــــم ،

مـــا آن بارِ تــو را از تــو فـرو نهـادیم !

اراده ی مــــــــا کار تـــــــو بساخت ،

و عـنـایت مـــا چـراغ تو بیـفــروخت!

از آن که تــو ، نــــه برای خود آمدی 

و نــــه به خــــود آمــــــــدی !

کـــــه تـــو را آوردم !

نه برای خــــود آمــــدی !

که برای رحمت عالمیــــان آمــــدی،


(وَما اَرسَلناکَ اِلاّ رَحمَةً لِلعالَمِینَ)


 

 

حضـرت امــام جعـفـر ابن محـمـدالصــادق عـلیـه السـلام فـرمودند:

خـداونــد ناتوانی خلق را از اطاعت خود می دانست ،

پس به آن ها شناسانید که ؛

به انجام وظیفه خدمت چنان که باید موفق نمی شوند !

این بود که از میان جنس بشر و میان خود آن ها ،

کسی را بــــر پـــــــــــا داشت ،

و صـفـت رأفت و رحمت خود را به او ارزانی داشت ،

و او را بعنوان سفیـــر صــــادق بسوی خلق روانه ساخت ،

و اطاعـت او را اطاعـت خود ،

و مرافـقــت او را مرافـقــت خود دانست ،

و فــرمود : هرکس رســــول را اطاعت کنـــــد ،

خــدا را اطاعــــــت کـــــــرده است .


( اَلّلهُمّ َصَلّ ِعَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم ) 




موضوع :