نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 795 )                                                                             

 

ســوره 9 : تـوبــه ( مـدنـی ـ 129 آیه دارد ـ جزء دهم ـ صفحه 187 )  

 

  ( قسمــت هفـدهـــم ) 


غــم یـــار


 

 ( جزء د هــم صفحه 192 آیه 35   )

این سوره چون از عذاب و تهدید کافران و مشرکان آغاز شده و اعلام برائت و بیزاری از آنها را در بر دارد ، و کافران و مشرکان مشمول عفو بخشش و رحمت خداوند نیستند ، استثنائاً برخلاف تمام سوره های قرآن ، بدون بسم الله الرحمن الرحیم شروع گردیده است . 

اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

یَوْمَ یُحْمَى عَلَیْهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُکْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ  وَ جُنوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ

هَذَا مَا کَنَزْتُمْ لأَنفُسِکُمْ فَذُوقُواْ  مَا کُنتُمْ تَکْنِزُونَ

 

 تفسیـــر لفظـــی :

 

روزى که آن [گنجینه]ها را در آتش دوزخ بگدازند و پیشانى و پهلو و پشت آنانرا با آنها داغ کنند

[و گویند] این است آنچه براى خود اندوختید پس [کیفر] آنچه را مى ‏اندوختید بچشید


 تفسیر ادبی و عرفانی :

 

داغیِ تن را در این آیت به پیشانی و پهلو و پشت تخصیص داد !

چون بخیــــــل هرگاه مورد درخواست مسائلی واقع شود ،

نخست پیشــــــانی را در هم کشد ،

ناچــــــــار بر آن داغ نهنــــــد !

و پهلو که از سرِ کبـــر بر درویش زند ،

و پشت که برگردانـــــد !

تا دانی که درویش را در آن حضرت جاه و مقدار است !

 

و شــــــرف درویش آن است که ؛

همچنان که توانگر اعتماد بر دنیــا دارد ،

او اعتمــــــــــاد بر مولــــــی دارد !

هرگاه توانگری به خــــــــدای تقرب کند ؛

به وسیله ی درویش کند !

و اگر درویش به توانگــــر از بهر دنیــــا تقرّب کند !

از دیـــن برآیــــــــد !

 

از این رو است که پیامبر (ص) فرمودند :

هرکس توانگری را به جهت توانگریش فروتنی کند ؛

یک سوم دین خود را از دست داده !

و اگر به زبــــان ، او را مـــــدح (تملق) گوید ؛

دو سوم دین خود را از دست داده !

و اگر به دل ، او را تعظیــــــم (کرنش) کند ؛

همه ی دین خود را از دست داده است !

که گفتـــــه انــــــد :

درویشِ با دین نزد توانگر رود ، بی دین بیرون شود !

و توانگرِ گناهکار پیش درویش رود ، بی گنـــــاه بیرون رود !

 

غـــم یـــــار

 

بــــاده از پیمــــانــــه دلــــدار ، هشیـــارى ندارد

بى‏خـــــــودى از نوش این پیمانه ، بیدارى ندارد


چشم بیمار تو هر کس را به بیمـــــارى کشاند

تـا ابــــد این عاشـــق بیمـــــار ، بیمارى ندارد

عاشق از هر چیز جز دلدار، دل برکنده خامش

 چونکه با خود جز حدیث عشق ، گفتارى ندارد

بــــا کـــــه بتوان گفت از شیرینى درد غم یار

جز غــــم دلدار ، عاشق ‏پیشه غمخوارى ندارد

بر ســــر بـــــــــالین بیمار رخت، روزى گذر کن

بین که جز عشق تو بر بالین ، پرستــارى ندارد

 

لطف کن اى دوست، از رخ پرده بگشا، ناز کم کن

دل تمنـــایى ز دلبــــــر غیــــر دیـــــــــدارى ندارد


[ دیوان امام خمینی (ره) ص 77 ]



موضوع :