نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید (723 )                                                                                     

ســوره 7 : اعـــراف ( مکّی ـ 205 آیه دارد ـ جزء هشتم ـ صفحه 151 )

( قسمــت نوزدهـم )

چشمـه هـــای دل

 ( جزء هشتــم صفحه 157 آیه 55 ) 

بِســـمِ اللّهِ الـرَّحمــنِ الــرَّحیــم

أُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لایُحِبُّ الْمُعْتَدینَ

 تفسیـــر لفظـــی : 

پروردگار خود را (آشکارا) از روى تضرع ، و در پنهانى  بخوانید ،

(و از تجاوز دست بردارید که) او متجاوزان را دوست نمى دارد .

 تفسیر ادبی و عرفانی :   

                                     مصطفی (ص) فرمودند :

             دعا ، عین عبادت است ،

دعا ، خواندن است یا خواستن ،

اگر خواندن است عین ثنــــــــــا است ،

اگر خواستن است بنده را ســـــــــزا است ،

هر دو عبــــــادت است و نجـــــات را وسیلت ،

در خبر است که :

آدم (ع) سال ها بر زلّت و لغزش خویش زاری کرد و تضرع نمود ،

جبرئیــــــــــل به خـــــــــــدا عرض کرد : خــــــدایــــــــــا ؛

تضرع آدم را می بینی و زاری او را می شنوی ،

هیچ روی آن دارد که عذرش بپذیری ؟

و خستگی وی را مرهم نهی ؟

فرمـــــــــان آمـــــــــد :

ای جبرئیــــــــــل ؛ آدم را به ما گـــذار ؛

که اگر نه این تضرّع و زاری از وی دانستمی ،

خود ، زلّت (لغزش) بر او قضــــا و حکم نکردمی !

لغزش بر وی قضــــــا کردم که دانستم چون در مانَد ؛

زبــــان بـــــــــه تضــــــــــرّع و دعــــــــا گشــــــــــایـــــــــد !

و من دوست دارم که بنـــــــده بنـــــــــالـــــــــد و در من زارَد !

از شرایط قبول دعا ؛

یکی لقمه ی حلال است ،

که مصطفی (ص) فرمودند :

غذایت پاک دار تا دعایت قبول شود .

دوم ؛ بیداری و هوشیاری است ،

که به دل حاضــــــر و از غفلــــــــت دور ،

که فرمـــود :

خداوند دعای کسی که دلِ بازیگوش و غافل دارد نمی پذیرد !

سوم ؛ خوف و طمع بیم و امید ،

که فرمــــــــود :

او را از بیـــــم و از طمــــــع و از امیــــــــد بخوانید ،

و خوف و طمع در این جا به معنی خـــــــوف و رجـــــــاء است ،

و آن تضرع و خیفه به معنی اخــــلاص و صــــــدق است ،

و آن ها بر مثـــال چهــــــــار چشمــــــــه اند ،

که خداونــــــــد در دل ها گشاده ،

تا این چشمه ها روانند و روشن ؛

دل آبــــــــادان است ،

و ایمان بر جای و دعا مستجاب ،

اگر این چهار جوی از دل وا ایستد

و چشمه ها خشک شود ؛ دل مرده گردد ،

و اشک از چشم ، و ذکر از زبان ، و مهر از دل ،

همه وا ایستد ! و از وی طاعت نرُویَد ،

و ایمـــــــــان نیاید ، و چنان شود که گویند :

آن دل که تو دیدی همه دیگرگون شد

وان حوض پر از آب همه پر خــون شد

وآن باغ پر از نعمت چون هامــون شد

وآن آب روان ز بــــاغ مــا بیـــرون شد