نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید         ( 1227 )                                                          

بوستان ادب و عرفان در سروش
https://sapp.ir/913607 

سوره 27 : نمــل ( مکّی ـ 93 آیه دارد ـ جزء  نوزدهم ـ صفحه 377 )

    ( قسمت شانــزدهــم )

 «(اخـلاص در طـاعت )»

 ( جزء بیستم صفحه 382   آیه 62 )‌

بسم الله الرحمن الرحیم 

أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ

وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِیلًا مَا تَذَکَّرُونَ

   ترجمه لفظی آیه شریفه :

یا [کیست] آن کس که درمانده را چون وى را بخواند اجابت مى ‏کند

و گرفتارى را برطرف مى‏ گرداند و شما را جانشینان این زمین قرار مى‏ دهد

آیا معبودى با خداست چه کم پند مى ‏پذیرید

 نگاهی ادبی و عرفانی به آیه شریفه :

گفتـــــــه انـــــــد :

مضطرّ آن کودکی است که در شکم مادر بیمار شود ،

و مادر از بیماریِ او بی خبــــــــــر !

آن کودک در آن تاریکی و تنهایی از بیماری بنـــــالَـــــد !

و جز خداوند هیچ کس از حال وی با خبــــــــر نباشد !

و خداوند ناله و زاری کودک را بشنود ،

و به رحمت و رأفت خود ؛ در دل مادر افکند تا از آن غـــذا ،

که درمـــــــان درد کودک است آرزو (هَوَس) کند !

و مادر آن غـــــــــذا را تهیــــــه کند و بخورد ،

و کودک از آن بیمـــاری شِفـــــا یابد !

گویند عارفی بزرگوار به عیادت بیمــــاری شد ؛

بیمـــــــار از او خواهش دعــــای شفــا کرد ؛

عارف گفت : تو خود مضطـــــرّ هستی ،

خود دعا کن تا خـــــــداوند شفایت دهد !

مگر نخوانده ای و یا نشنیده ای ؛

أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَـــــرَّ إِذَا دَعَــــــاهُ ...

این آیت ستگیــــر درمانـــــــدگان ،

و فـــریــــــاد رس نومیــــــــدان ،

و داروی بیمــــــــــــاران ،

و یادگار بی دلان است !

که خداوند گوشهای بندگان را به جـــــزا پاسخ گوید ،

و امید عاجزان را به وفــــــــا جــــواب دهد !

و دعای ضعیفان را به عطا اجابت کند ،

چنانکه در ازل ، همه احسان او ،

و در حـــــــال ، همه انعـــــــام او ،

و در ابــــــد ، همه افضـــال او است !

از مختصّات این آیه ی شریفه آن است که ؛

مسلمانان ، خاصه شیعیان ؛

به هنگام بلایا و مصیبتها و گرفتاری ها ؛

ختـــم أَمَّنْ یُجِیبُ ... با آداب و شرایطی خاص برپــــا کنند !

و امیدوار هستند که خداوند از آنان رفــــــع بـــلا میکند ؛

( و مکرر آزمایش شده است )

نقل شده که یحیی ابن معاذ در مناجات خویش گفته :

بار خــــــدایـــا ؛ مرا اعتمــــاد بر گنــــاه است نــــــه طاعت !

زیرا در طاعت ، اخلاص می باید که آن ، مرا نیست ؛

ولی در معصیت ، فضــــــل می باید ؛ و آن ، تــــــو را هست !

خــــدایــــا ؛

کمالِ پاکی و عین قُدس تو است که ،

این فرزند آدم ، بر چون تو پادشاهی عاصی شده !

وگرنه در هزاران عالم ،

کدام نقطه ی حدوث را یارای آن بودی که ؛

بر خلاف فرمان تو یک نَفَس برکشیدی ؟!

اگر نه از بهر کمالِ فردانیّت ،

و ذاتِ جلالِ بی نقصان تــــــو بودی ؛

چرا باید مقربّانِ حضرت ؛

و پیغامبــــــرانِ بارگاهِ عزّت ،

نیز دز خجالتِ لغزشهای کوچک آیند ؟

این بدان جهت است تا عالمیان بدانند ؛

که هیچ کس جز او به کمالِ صفات ، موصوف نیست ،

و به پاکی و بی عیبی و کمالِ او هیچ موجودی نیست ! !

راه طلبت گــر آشـــکارا بــودی

هر مرحله ای ز راه پیـــدا بودی

گر راه تو افکنده به صحرا بودی

عشّا ق تو زُنّـــار چلیپـــا بودی !

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید         ( 1226 )                                                             

بوستان ادب و عرفان در سروش
https://sapp.ir/913607 

سوره 27 : نمــل ( مکّی ـ 93 آیه دارد ـ جزء  نوزدهم ـ صفحه 377 )

  ( قسمت پانــزدهــم )

«(کعبـه ی دل )»

( جزء بیستم صفحه 382   آیه 61 )‌

بسم الله الرحمن الرحیم 

أَمَّنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَ جَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِیَ وَ جَعَلَ بَیْنَ الْبَحْرَیْنِ حَاجِزًا

أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ

   ترجمه لفظی آیه شریفه :

[آیا شریکانى که مى ‏پندارند بهتر است] یا آن کس که زمین را قرارگاهى ساخت

ودر آن رودها پدید آورد و براى آن کوه ‏ها را [مانند لنگر] قرار داد

و میان دو دریا برزخى گذاشت . آیا معبودى با خداست ؟ [نه] بلکه بیشترشان نمى‏ دانند

 نگاهی ادبی و عرفانی به آیه شریفه :

آن کیست که زمین اسلام را زیر قدم توحیدِ موحدان در آورد ؟

آن کیست که چشمــه های حکمت را در دل عارفان پدید آورد ؟

آن کیست که باروهای معرفت را در سر دوستــــان بنــــا افکند ؟

آن کیست که میان دریای خوف و رجاء و بیم و امید ، ابرِ پایمردی را نمایان ساخت ؟

آیا هیچ خدائی جز من دانید و دارید که این کار ها را کرده باشد ؟

آیا هیچ معبــــودی جز من شناسید که این ها را ساخته باشد ؟

گویند : آیه وَ جَعَلَ بَیْنَ الْبَحْرَیْنِ حَاجِزًا ، اشارت است به قلب و نفس آدمی ،

چه ؛ در نهاد آدمی ، هم کعبه ی دل است هم تکیه گاه نفس !

که در آفرینش ، هر دو گوهر ضد یکدیگرند !

و در عین حال بهم پیوسته اند ،

و در طریقت از هم گسسته اند !

هر دو ، در هم گشاده ،

و میان هریک از دو قدرت ، مانعی نهاده !

هرگاه نَفسِ اَمّارَه بر سراپرده ی دل شبیخون زند ؛

دلِ محنت زده ، به تظلّم به درگاهِ عزّت میشود !

و از آن پیشگاه ، خلعتِ نظر به او می رسد ،

در خبـــــــر است که :

خداوند را در هر شبانه روز 360 نظر بر دل بندگان است !

... وَ جَعَلَ بَیْنَ الْبَحْرَیْنِ حَاجِزًا ...

و مقصود از این دو دریــــا بر زبان اهل معرفت و بصیرت ،

صفـــتِ دل مـؤمـــن است ،

و منظور از آن دو آب ؛ صفتِ آن چه در اوست !

از صفات ضدّ مانند : خوف و رجاء ، شکّ و یقین ،

ضلالت و هدایت ، حرص و قناعت ، غفلت و نباهت میباشد !

و خداوند میان آن صفت ها حاجزی افکنده ،

چنانکه میان خوف و رجــاء ؛ حُسن ظن آفریده ،

تا تلخیِ ترس ، خوشیِ امید را تبــــــــــاه نکند !

میان شکّ و یقیـــــن ، حاجزی از معـــرفت قرار داده ،

تا شوریِ شکّ ، گوارائیِ یقیــــــن را از میــــــان نبرد !

و میان ضلالت و هـــدایت ، مانعی از عصمت قــــرار داده ،

تا تلخیِ گمــــراهی ، شیـــــرینیِ راهبـری را تبـاه نسازد !

و میـــــان حـــرص و قنـــــاعت ؛ حاجزی از تقــــــوی قـرار داده ،

تا تیــــرگیِ آز ، درخشنــــدگی قنــــاعت را از میـــــان نبــــرد !

و میان غفلت و نباهت ، از مطالعــه ی نظر مانعــــی پدید آورده ،

تا تاریکیِ غفلت ، روشنـــائی بیـــداری و آگاهی را تبــــــاه نکند !

آیا جــــــز او (خدای یکتــــا) خـــدای دیگری ،

چنین صُنـــع ها ساخته ؟و چنین قــــدرت ها دارد ؟

[ لازم به توضیح است که اخیرا دریایی کشف شده که آب شیرین و آب شور

با هم و در کنار هم است و هیچگاه این دو آب با هم مخلوط و درهم نمیشوند ]

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید         ( 1225 )                                                           

بوستان ادب و عرفان در سروش
https://sapp.ir/913607

سوره 27 : نمــل ( مکّی ـ 93 آیه دارد ـ جزء  نوزدهم ـ صفحه 377 )

   ( قسمت چهـــاردهــم )

«(سعـادت جـاودان )»

( جزء بیستم صفحه 382   آیه 60 )‌

بسم الله الرحمن الرحیم 

أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً

فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَا کَانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا

أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ یَعْدِلُونَ

   ترجمه لفظی آیه شریفه :

[ یا آنچه شریک مى ‏پندارند بهتر است] یا آن کس که آسمانها و زمین را خلق کرد

و براى شما آبى از آسمان فرود آورد ، پس به وسیله آن باغ هاى بهجت ‏انگیز رویانیدیم

کار شما نبود که درختانش را برویانید ، آیا معبودى با خداست [ نه ] بلکه آنان قومى منحرفند

 نگاهی ادبی و عرفانی به آیه شریفه :

از روی فهم ، بر زبان اهل معرفت و بصیرت ، اشاراتی است ،

و زمین و خاک ، اشارت است ؛ به نفس آدمی که وی را از آن آفریدند ؛

و آسمانِ با رفعت اشارت است به ؛ عقلِ شریف و رفیع ؛

که هیچ چیز از آن رفیع تر و شریف تر نباشد .

و آب که سبب زندگی و نشو و نمای نبات و حیوان است ؛

مانند علمِ مکتسب است ،

چنانکه آبِ زندگی ، هرکس و هرچیز را مدد می دهد ،

علم هم زندگیِ دل را مدد می دهد ،

و حدیقه (باغ) های با بهجت ؛

اشارت است به کارهای پسندیده و طاعت ها و عبادت های آراسته ،

همان گونه که باغ و بوستان و درختان گوناگون و میوه های رنگارنگ ،

از آبِ روان حاصل و آراسته میشود ؛

و از آب ، زینت و صفا و بهجت میگیرد ،

طاعت ها و کارهای نیک بندگان نیـــز،

به مقتضای علم ، و وساطتِ عقل ، حاصل و آراسته میگردد .

و شخص عامل را به سعادت جاودان می رساند .

زمین که بارِ خلق میکشد ؛ مثلی است برای بارگیریِ دین ؛

که رسول الله(ص) فرمودند :

دنیـــا را مرکوبی قرار دهید که شما را به آخـــرت برساند ،

و آخـــرت ، بارانداز و جایگاه و بارگاهِ خود قرار دهید .

و آسمان ، اشارت است به بهشت ؛

که فرمود : بهشت در آسمان است ؛

و آب ؛ اشارت است به وحی و علم است ،

که به واسطه ی پیامبر(ص) به بندگان می رسد ،

چنانکه خداوند فرمود :

از آسمان آب فرود آمد ، و زمین مُـــرده را زنـــده کرد ،

و این نشانی است برای مردمی که می شنوند !

بعضی گویند در اینجا مراد از آب ، قُـــرآن است ؛

به دلیل آن که آن را معلّقِ به آسمان کرد ،

و آب هم از چیزهای شنیدنی نیست ،

و قرآن هم از آسمان فرو فرستاده شده ، که فرمود :

اِنَّ فِی ذلِکَ لَایَةٌ لِقَومٍ یَسمَعُونَ .

این جمعه هم گذشت و نیامدید آقـــا !

شاید ما همچنـــــان سرگــــــرم دنیـــا و زنـــــدگی خویشیــم

ولی هر روزه برای تعجیل در ظهـــــــــور مبارکتــــــان

دعــــای فــــــرج بر لب داریـــــــم